علی شاهنظری؛ مهدی جعفری تلوکلایی؛ رسول نوری خواجه بلاغ
چکیده
مطالعه حاضر با هدف بررسی شاخص‌های بهرهوری و انرژی محصولات شلتوک، گندم، ذرت علوفه‌ای، ذرت دانهای و مرکبات در دشت تجن در سال زراعی 02-1401 انجام شد. نمونه‌گیری براساس 300 پرسشنامه طرح شده انجام گردید که اطلاعات جمع‌آوری شده شامل نفر-روز نیروی انسانی، ساعات کاری استفاده از ماشینآلات، مصرف سوخت ماشینآلات، مقدار مصرف کودهای ...
بیشتر
مطالعه حاضر با هدف بررسی شاخص‌های بهرهوری و انرژی محصولات شلتوک، گندم، ذرت علوفه‌ای، ذرت دانهای و مرکبات در دشت تجن در سال زراعی 02-1401 انجام شد. نمونه‌گیری براساس 300 پرسشنامه طرح شده انجام گردید که اطلاعات جمع‌آوری شده شامل نفر-روز نیروی انسانی، ساعات کاری استفاده از ماشینآلات، مصرف سوخت ماشینآلات، مقدار مصرف کودهای نیتروژن، فسفات، پتاسیم، مقدار مصرف انواع سموم شیمیایی شامل علف‌کش، قارچ‌کش و حشرهکش، مقدار آب مصرفی، مقدار بذر مصرفی و مقدار تولید بود. نتایج نشان داد که بالاترین میزان انرژی در دشت تجن در بخش انرژی ورودی برای محصول شلتوک (593256 مگاژول در هکتار)، انرژی خروجی برای محصول ذرت علوفه‌ای (141795 مگاژول در هکتار)، انرژی خالص برای محصول ذرت علوفه‌ای (53/110758 مگاژول در هکتار) و بهرهوری انرژی نیز برای محصول ذرت علوفه‌ای (1/1 کیلوگرم بر مگاژول) بوده است. همچنین در بین تمامی محصولات، به ترتیب چهار نهاده آب مصرفی، کود نیتروژن، ماشینآلات و سوخت بیشترین میزان مصرف انرژی را به خود اختصاص دادهاند. نتایج حاصل از بررسی وضعیت بهرهوری فیزیکی آب نشان داد بیشترین میزان بهرهوری در دشت تجن مربوط به ذرت علوفه‌ای و کمترین میزان بهرهوری مربوط به شلتوک 5/0 کیلوگرم بر مترمکعب میباشد. به طور کلی، برای افزایش بهرهوری اراضی و محصولات از لحاظ شاخص‌های بهرهوری و انرژی، باید از کشت گیاهان با عملکرد مناسب، بیشترین میزان بهرهوری و کمترین میزان مصرف نهاده‌ها استفاده کرد که در میان محصولات مورد پژوهش، ذرت علوفه‌ای شرایط مناسب‌تری داشت.
آب موردنیاز، نیاز آبی ، پن من مانتیث
نوراله جلالی کوتنایی؛ علی شاهنظری؛ میرخالق ضیاء تباراحمدی؛ مجتبی خوش روش؛ مجتبی رضایی
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی اثرات مدیریت آبیاری بر روی مقدار آب مورد نیاز مزرعه برنج و ضریب‌گیاهی در کشت اول دو رقم هاشمی و کوهسار در شرایط مزرعه در شهرستان محمودآباد در استان مازندران بود. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در دو سال زراعی 96-1395 و 97-1396 انجامشد. مقدار آب مورد نیاز مزرعه (از نشاءکاری تا برداشت) و ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف بررسی اثرات مدیریت آبیاری بر روی مقدار آب مورد نیاز مزرعه برنج و ضریب‌گیاهی در کشت اول دو رقم هاشمی و کوهسار در شرایط مزرعه در شهرستان محمودآباد در استان مازندران بود. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در دو سال زراعی 96-1395 و 97-1396 انجامشد. مقدار آب مورد نیاز مزرعه (از نشاءکاری تا برداشت) و ضریب‌گیاهی این دو رقم در دو سامانه کشت سنتی غرقابی و مدیریت کشت فشرده برنج مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که در کشت نخست، مقدار میانگین دوساله آب مورد نیاز مزرعه برای رقم های کوهسار و هاشمی در سامانهی مدیریت کشت فشردهی برنج به ترتیب 534 و 556 و برای سامانهی سنتی غرقابی 623 و 632 میلیمتر بود. مقدار آب مورد نیاز مزرعه در کشت سنتی غرقابی نیز به میزان 13/1% در سامانهی مدیریت کشت فشردهی برنج کاهش یافت. مقادیر ضریب‌گیاهی بر پایهی تبخیر- تعرق مرجع از روش تشتک تبخیر برای فازهای سه‌گانهی رویشی، زایشی و رسیدن، برای سامانهی سنتی غرقاب در کشت اول برای رقم کوهسار به ترتیب از راست به چپ برابر با (1/14-1/129 -0/92) و هاشمی (1/18-1/32-0/92) به‌دست آمد. طبق نتایج به‌دست آمده می‌توان دریافت که به‌کارگیری سامانهی کشت فشردهی برنج باعث صرفهجویی قابل ملاحظه‌ای در مصرف آب شالیزار میشود. لذا با توجه به کمبود آب در کشور، می‌توان از این روش به عنوان یکی از راهکارهای سازگاری با کمآبی در مناطق برنج‌خیز بهره برد.
مصطفی یوسفیان؛ علی شاهنظری؛ میرخالق ضیاء تباراحمدی؛ محمود راینی؛ بهروز عرب زاده
چکیده
با توجه به بروز بحران خشکسالی طی سالهای اخیر در سطح جهان، استفاده از روشهای کشت جایگزین که ضمن حفظ میزان عملکرد، موجب صرفهجویی در مصرف آب شود، رو به افزایش است. لذا بهمنظور ارزیابی عملکرد و اجزای عملکرد و میزان بهرهوری آب در برنج هاشمی تحت رژیمهای مختلفآبیاری و مقایسه آن با روش غرقاب، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل ...
بیشتر
با توجه به بروز بحران خشکسالی طی سالهای اخیر در سطح جهان، استفاده از روشهای کشت جایگزین که ضمن حفظ میزان عملکرد، موجب صرفهجویی در مصرف آب شود، رو به افزایش است. لذا بهمنظور ارزیابی عملکرد و اجزای عملکرد و میزان بهرهوری آب در برنج هاشمی تحت رژیمهای مختلفآبیاری و مقایسه آن با روش غرقاب، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در موسسه تحقیقات برنج کشور در مازندران طی دو سال زراعی 1394و 1395 انجام گردید. تیمارها شامل دو روش کمآبیاری تنظیم شده (آبیاری همه جویچه ها) و خشکی بخشی ریشه(آبیاری یک در میان جویچه ها)، هر کدام با سه سطح تنش خشکی10، 30، و 60 کیلوپاسکال (RDI10، PRD10، RDI30، PRD30،RDI60 و PRD60) در کشت جویو پشته و تیمارآبیاری کرتی با مدیریت غرقاب دایم در زمین گلخراب به روش سنتی بهعنوان تیمار شاهد(FI)و در سه تکرار انتخاب گردید. در هر تیمار میزان عملکرد، ارتفاع بوته، تعداد پنجه، طول خوشه، تعداد دانه پر، وزن هزار دانه، آب مصرفی و میزان بهرهوری آب بر اساس میزان محصول تولید شده در ازای حجم آب مصرف شده(kg/m3) اندازهگیری شد. نتایج نشان داد که عملکرد دانه، ارتفاع بوته، طول خوشه، تعداد دانه پر، وزن هزار دانه، آب مصرفی و میزان بهرهوری در تیمارهای مختلف اختلاف معنیدار از لحاظ آماری داشته است. طبق نتایج این آزمایش، اگرچه بیشترین عملکرد در تیمار غرقاب دائم آبیاری بدست آمد، اما کاهش عملکرد در تیمارهای با تنش جزیی (RDI10 وPRD10) ناچیز میباشد، همچنین استفاده از روش خشکی بخشی ریشه(PRD)موجب کاهش چشمگیر مصرف آب و افزایش بهرهوری میشود، بهطوریکه تیمارPRD10موجب 32درصد صرفهجویی در مصرف آب نسبت به تیمار شاهد شده و بیشترین میزان بهرهوری آب براساس شاخصCPDدر تیمارPRD30 به‌مقدار724/0کیلوگرم شلتوک بر مترمکعب آب مصرفی محاسبه گردید. براساس نتایج، اعمال خشکی بخشی ریشه در مقایسه با کمآبیاری تنظیم‌شده با تنش مشابه ضمن اینکه مصرف آب کمتری داشت، عملکرد و بهرهوری آب بالاتری را نشان میداد، بهطوریکه متوسط مصرف آب تیمارPRD10 در دو سال نسبت به تیمارRDI10حدود 15درصد کاهش داشت درحالی‌که عملکرد آن بیش از یک درصد و بهرهوری آن بیش از 18درصد(متوسط دو سال) بیشتر بود.
پیمان مختاری مطلق؛ علی شاهنظری؛ محمدرضا نوری
چکیده
بررسی انتقال رطوبت خاک بین دو زهکش و روند تغییرات رطوبتی در محیط اطراف ریشه دارای اهمیت بسیاری میباشد. مدل HYDRUS-2D با به‌کارگیری معادلات بقای جرم، علاوه بر تسریع در نتایج، موجب کاهش هزینه‌ها میشود. در این مطالعه سیستم زهکشی زیرزمینی با عمق 9/0 متر و فاصله 30 متر با عمق آب زیرزمینی 50 سانتیمتر در طول فصل کشت کلزا بهعنوان کشت دوم ...
بیشتر
بررسی انتقال رطوبت خاک بین دو زهکش و روند تغییرات رطوبتی در محیط اطراف ریشه دارای اهمیت بسیاری میباشد. مدل HYDRUS-2D با به‌کارگیری معادلات بقای جرم، علاوه بر تسریع در نتایج، موجب کاهش هزینه‌ها میشود. در این مطالعه سیستم زهکشی زیرزمینی با عمق 9/0 متر و فاصله 30 متر با عمق آب زیرزمینی 50 سانتیمتر در طول فصل کشت کلزا بهعنوان کشت دوم در اراضی شالیزاری شهرستان ساری مورد بررسی قرار گرفت. پروفیل خاک تا عمق دو متری در نظر گرفته شد و شش لایه برای خاک تعریف شد. هدایت هیدرولیکی خاک برای هر لایه خاک از روش پیزومتر و با رابطه کرکهام محاسبه و برای هر لایه، از سطح خاک تا عمق دو متری برابر 8/0، 11/0، 29/0، 16/0، 38/0 و 083/0 متر بر روز شد. سایر پارامترهای ورودی مورد نیاز برای مدل از جمله بارش، خروجی زهکشها و رطوبت روزانه اندازهگیری گردید. برای واسنجی مدل، داده‌های مشاهده‌ای و شبیهسازی شده سطح ایستابی بین دو زهکش مقایسه شد. مدل برای یک دوره اشباع خاک صحتسنجی شد. رطوبتهای اندازهگیری شده با مقادیر شبیهسازی شده آن برای ارزیابی مدل مقایسه شد. میانگین آماره‌های ارزیابی مربعات خطا، ضریب تعیین، جذر و میانگین انحراف، درصد خطا و راندمان مدل به ترتیب برابر cm3/cm30214/0، 932/0، cm3/cm3 0407/0، 079/0 و 525/0 شد. آماره‌ها نشان دادند که نتایج شبیهسازی مدل رضایت‌بخش بود.
معظم خالقی؛ علی شاهنظری؛ فرزاد حسن پور؛ فاطمه کاراندیش
چکیده
کمبود آب غیرشور و افزایش تقاضای آب برای آبیاری منجر به کاربرد روشهای جدید آبیاری و همچنین به کارگیری منابع آب شور شده است. به همین دلیل، آزمایش مزرعهای طی دو سال زراعی 1393 و 1394 برای ارزیابی اثر مدیریت کمی و کیفی آب آبیاری بر خصوصیات مرفولوژیکی و عملکرد کیفی آفتابگردان در مزرعه پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری ...
بیشتر
کمبود آب غیرشور و افزایش تقاضای آب برای آبیاری منجر به کاربرد روشهای جدید آبیاری و همچنین به کارگیری منابع آب شور شده است. به همین دلیل، آزمایش مزرعهای طی دو سال زراعی 1393 و 1394 برای ارزیابی اثر مدیریت کمی و کیفی آب آبیاری بر خصوصیات مرفولوژیکی و عملکرد کیفی آفتابگردان در مزرعه پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری اجرا شد. پژوهش حاضر در قالب طرح فاکتوریل با طرح پایه بلوک کامل تصادفی، در سه تکرار اجرا شد. تیمارها شامل آبیاری کامل با آب غیرشور (FI)،آبیاری کامل با آب شور (SI)، آبیاری کامل با تناوب آب شور و غیرشور (FSI)،آبیاری ناقص ریشه در سطح 75 درصد آب مورد نیاز با آب غیرشور (PRD1)، آبیاری ناقص ریشه در سطح 75 درصد آب مورد نیاز با آبشور (PRD2) وآبیاری ناقص ریشه در سطح 75 درصد آب مورد نیاز با تناوب آبشور و غیرشور (PRD3) بود. آبشور با هدایت الکتریکی 4/5 دسی زیمنس بر متر از اختلاط20 درصد آب دریای خزر با آب غیرشور به دست آمد. نتایج نشان داد که تیمارهای PRD1، PRD3، FSIبا تیمار کنترل (FI) در اکثر خصوصیات مورفولوژیکی اختلاف معنیداری نداشتند. بالاترین درصد روغن از تیمار PRD2 و PRD3 با مقدار یکسان 56 درصد به دست آمد. تیمار SI کمترین میزان درصد روغن را داشت. حداکثر عملکرد روغن با مقادیر 1831 و 5/1783 کیلوگرم در هکتار به ترتیب در تیمارهای FIوPRD1مشاهده شد. تیمارهای PRD2و SI کمترین مقادیر عملکرد روغن و پروتئین را در هر دو سال داشتند. براساس نتایج، درشرایط بحران آبی و نیاز به استفاده از آب کمتر و یا جایگزین نمودن آب شور با آب غیر شور،روشهای PRD3و FSIبه عنوان مدیریت بهینه توصیه میشود تا علاوه بر صرفهجویی در منابع آب، تلفات کمی و کیفی محصول را به حداقل رساند.
سمانه دوستی پاشاکلایی؛ علی شاهنظری؛ مهدی جعفری تلوکلایی
چکیده
با نصب زهکشی زیرزمینی در اراضی شالیزاری، امکان کشت زمستانه و مدیریت آب در فصل کشت برنج فراهم میشود. با توجه به شرایط متفاوت کشت و عملیات کشاورزی، اتخاذ تدابیر مناسب برای کاهش هدر رفت عناصر غذایی از اراضی شالیزاری دارای زهکشی زیرزمینی، ضمن افزایش بهرهوری مصرف این مواد، منجر به کاهش آلودگی منابع آب پذیرنده نیز خواهد شد. برای بررسی ...
بیشتر
با نصب زهکشی زیرزمینی در اراضی شالیزاری، امکان کشت زمستانه و مدیریت آب در فصل کشت برنج فراهم میشود. با توجه به شرایط متفاوت کشت و عملیات کشاورزی، اتخاذ تدابیر مناسب برای کاهش هدر رفت عناصر غذایی از اراضی شالیزاری دارای زهکشی زیرزمینی، ضمن افزایش بهرهوری مصرف این مواد، منجر به کاهش آلودگی منابع آب پذیرنده نیز خواهد شد. برای بررسی اثرات زهکشی زیرزمینی بر غلظت نیترات خروجی و نیترات موجود در لایههای مختلف، تحقیقی از خرداد 1394 تا اردیبهشت 1395 (طی یک فصل کشت برنج و یک فصل کشت کلزا) در اراضی شالیزاری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری انجام شد. تیمارهای مختلف زهکشی زیرزمینی، سه نوع سیستم زهکشی زیرزمینی معمولی شامل سیستم زهکشی با فاصله 30 متر و عمق نصب 9/0 متر، سیستم زهکشی با فاصله 30 متر و عمق نصب 65/0 متر، سیستم زهکشی با فاصله 15 متر و عمق نصب 65/0 متر؛ و یک سیستم زهکشی دو عمقی (سیستم زهکشی با فاصله 15 و اعماق نصب 65/0 و 9/0 متر بهصورت یک در میان) بودند. از زهآب زهکشهای این تیمارها و همچنین از آب پیزومترها در اعماق 4/0، 9/0، 2 و5 متر برای تعیین میزان نیترات، نمونههایی تهیه شد.نتایج نشان داد که غلظت و میزان کل نیترات خروجی در فصل کشت برنج بهترتیب 33% تا 80% و 91% تا 99% کمتر از فصل کشت کلزا بود. همچنین، غلظت نیترات زهآب زهکشهای با عمق 9/0 متر بیشتر از مقدار آن در زهآب زهکشهای با عمق 65/0 متر بود. از طرف دیگر، نیترات موجود در آب برای تمامی تیمارها، در لایههای بالایی خاک، بین 1 تا 3/18 میلیگرم بر لیتر بیشتر از نیترات در لایههای پایینتر بود. بهطور کلی در هر دو فصل کشت برنج و کلزا، تیمار زهکشی با فاصله بیشتر و عمق کم، نیترات کمتری را آبشویی کردهاند.