طراحی آب، آبیاری تحت فشار، شبکه های آبیاری زهکشی
علی مختاران؛ عبدالعلی گیلانی؛ سامی جلالی؛ لیلا بهبهانی؛ مجتبی رضایی؛ کبری تجدد طلب
چکیده
برنج یکی از مهم‌ترین محصولات تابستانه و آب‌بر استان خوزستان است. با توجه به محدودیت شدید آب، تاثیر استفاده از سامانه قطره‌ای نواری در روش کشت مستقیم به‌صورت خشکه‌کاری، بر عملکرد ارقام رایج برنج استان و تغییرات شوری خاک مورد پایش قرار گرفت. این پژوهش به‌مدت دو سال زراعی (1400-1399 و 1399-1398) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اهواز روی سه قطعه ...
بیشتر
برنج یکی از مهم‌ترین محصولات تابستانه و آب‌بر استان خوزستان است. با توجه به محدودیت شدید آب، تاثیر استفاده از سامانه قطره‌ای نواری در روش کشت مستقیم به‌صورت خشکه‌کاری، بر عملکرد ارقام رایج برنج استان و تغییرات شوری خاک مورد پایش قرار گرفت. این پژوهش به‌مدت دو سال زراعی (1400-1399 و 1399-1398) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اهواز روی سه قطعه زمین مجاور هم با طرح کرت خردشده در قالب بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. در این مطالعه، عامل اصلی دور آبیاری بود شامل سه سطح آبیاری هر روزه، دو روزه و سه روزه و عامل فرعی شامل سه رقم (عنبوری قرمز، چمپا و دانیال) و یک لاین برنج متحمل به شوری (S2). در سال اول تحقیق به‌دلیل تخصیص آب خارج از تاریخ کشت، میزان عملکرد محصول بسیار پایین بود لذا تحلیل‌های زراعی براساس سال دوم انجام شد. میانگین حجم آب آبیاری در مزرعه با توجه به تکمیل دوره رشد ارقام، 14800، 15200، 15700 و 16100 مترمکعب در هکتار به‌ترتیب برای لاین S2 ، عنبوری قرمز، دانیال و چمپا اندازه‌گیری شد در دور آبیاری هر روزه، رقم محلی عنبوری قرمز با 3767 کیلوگرم در هکتار بیشترین و لاین متحمل به شوری S2 با 2541 کیلوگرم در هکتار، کمترین عملکرد دانه سفید برنج را به خود اختصاص داد. همچنین دور آبیاری در مقایسه با رقم بیشترین اثر را در تعیین عملکرد دانه داشت به‌طوری‌که با تغییر دور از هر روزه به سه روزه، عملکرد به‌طور متوسط کاهشی 56% پیدا کرد. در این پژوهش بیشترین بهرهوری آب را رقم عنبوری قرمز، به‌میزان 0/25کیلوگرم بر مترمکعب در دور آبیاری هر روزه داشت. دلیل این مسئله را می‌توان در پایش شوری خاک نشان داد به‌طوری‌که با عملیات آبیاری هر روزه، تمامی لایه‌های خاک نسبت به قبل از زمان کشت، روندی کاهشی از 3/77 به 1/8 دسیزیمنس بر متر داشت. استفاده از سامانه آبیاری قطره‌ای با فاصله مناسب نوارهای آبیاری و روزنه‌های آبده از همدیگر در روش خشکه‌کاری با ارقام محلی، یک روش به‌زراعی است که حجم آب آبیاری را نسبت به عملیات کشت سنتی، به‌طور محسوس کاهش داد. این کار، راهبردی مؤثر است در کاهش تنش بر منابع آبی استان و ذخیره آب موجود برای حفظ زیست‌بوم ، هرچند که کاهش محسوس سطح کشت برنج در این استان مورد توصیه است.
آب موردنیاز، نیاز آبی ، پن من مانتیث
نوراله جلالی کوتنایی؛ علی شاهنظری؛ میرخالق ضیاء تباراحمدی؛ مجتبی خوش روش؛ مجتبی رضایی
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی اثرات مدیریت آبیاری بر روی مقدار آب مورد نیاز مزرعه برنج و ضریب‌گیاهی در کشت اول دو رقم هاشمی و کوهسار در شرایط مزرعه در شهرستان محمودآباد در استان مازندران بود. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در دو سال زراعی 96-1395 و 97-1396 انجامشد. مقدار آب مورد نیاز مزرعه (از نشاءکاری تا برداشت) و ...
بیشتر
پژوهش حاضر با هدف بررسی اثرات مدیریت آبیاری بر روی مقدار آب مورد نیاز مزرعه برنج و ضریب‌گیاهی در کشت اول دو رقم هاشمی و کوهسار در شرایط مزرعه در شهرستان محمودآباد در استان مازندران بود. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در دو سال زراعی 96-1395 و 97-1396 انجامشد. مقدار آب مورد نیاز مزرعه (از نشاءکاری تا برداشت) و ضریب‌گیاهی این دو رقم در دو سامانه کشت سنتی غرقابی و مدیریت کشت فشرده برنج مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که در کشت نخست، مقدار میانگین دوساله آب مورد نیاز مزرعه برای رقم های کوهسار و هاشمی در سامانهی مدیریت کشت فشردهی برنج به ترتیب 534 و 556 و برای سامانهی سنتی غرقابی 623 و 632 میلیمتر بود. مقدار آب مورد نیاز مزرعه در کشت سنتی غرقابی نیز به میزان 13/1% در سامانهی مدیریت کشت فشردهی برنج کاهش یافت. مقادیر ضریب‌گیاهی بر پایهی تبخیر- تعرق مرجع از روش تشتک تبخیر برای فازهای سه‌گانهی رویشی، زایشی و رسیدن، برای سامانهی سنتی غرقاب در کشت اول برای رقم کوهسار به ترتیب از راست به چپ برابر با (1/14-1/129 -0/92) و هاشمی (1/18-1/32-0/92) به‌دست آمد. طبق نتایج به‌دست آمده می‌توان دریافت که به‌کارگیری سامانهی کشت فشردهی برنج باعث صرفه‌جویی قابل ملاحظه‌ای در مصرف آب شالیزار میشود. لذا با توجه به کمبود آب در کشور، می‌توان از این روش به عنوان یکی از راهکارهای سازگاری با کمآبی در مناطق برنج‌خیز بهره برد.
پویا اعلایی بازکیایی؛ بهنام کامکار؛ ابراهیم امیری؛ حسین کاظمی؛ مجتبی رضایی
چکیده
این پژوهش به‌منظور بررسی تأثیر دورههای آبیاری و تاریخ‌های مختلف کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد برنج رقم هاشمی در سالهای زراعی 1395 و 1396 به‌صورت کرتهای خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در موسسه تحقیقات برنج کشور (رشت) اجرا شد. آبیاری در چهار سطح (غرقاب کامل، دورهای آبیاری 5، 10 و 15 روزه) به عنوان عامل اصلی و ...
بیشتر
این پژوهش به‌منظور بررسی تأثیر دورههای آبیاری و تاریخ‌های مختلف کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد برنج رقم هاشمی در سالهای زراعی 1395 و 1396 به‌صورت کرتهای خردشده در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در موسسه تحقیقات برنج کشور (رشت) اجرا شد. آبیاری در چهار سطح (غرقاب کامل، دورهای آبیاری 5، 10 و 15 روزه) به عنوان عامل اصلی و تاریخ کاشت در سه سطح (اول اردیبهشت، 20 اردیبهشت و 10 خرداد) به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر آبیاری و تاریخ کاشت بر عملکرد شلتوک در سطح یک درصد معنی‌دار شد. بیشترین مقادیر عملکرد زیستی در تیمار دور آبیاری غرقابو پنج‌روزه با میانگین به ترتیب 10960 و 10238 کیلوگرم در هکتار و در تاریخ کاشت یک و 20 اردیبهشت با میانگین 10553 و 10397 کیلوگرم در هکتار به دست آمد. بیشترین وزن صد دانه در تاریخ کاشت 20 اردیبهشت و 10 خرداد ، بیشترین تعداد خوشه در بوته در تیمار غرقاب و در تاریخ کاشت دوم و بیشترین دانه پر در خوشه در تیمار غرقاب دائم مشاهده شد. همچنین بیشترین تعداد دانه پوک در تیمار آبیاری 15 و 10 روزه و تاریخ کاشت 10 خرداد مشاهده گردید.نتایج نشان داد که آبیاری غرقاب با عملکرد دانه 4271 کیلوگرم در هکتار، بیشترین عملکرد دانه را داشت. تیمارهای دور آبیاری 10 و 15 روزه عملکرد دانه کمتری نسبت به تیمار غرقاب و دورآبیاری 5 روزه داشتند. در دو سال زراعی آزمایش، تاریخ کاشت 20 اردیبهشت بیشترین عملکرد دانه با میانگین 3820 کیلوگرم در هکتار را داشت. در این آزمایش، تاریخ کاشت 20 اردیبهشت مطلوبترین شرایط محیطی برای رشد را داشت و از ثبات عملکرد خوبی برخوردار بود.
حوری احمدپور؛ محمدرضا خالدیان؛ افشین اشرف زاده؛ مجتبی رضایی
چکیده
در سالهای اخیر، منابع آب زیرزمینی استان گیلان در آبیاری مزارع برنج نقش مهمی داشته اند. هدف این پژوهش، بررسی تغییرات مکانی و زمانی هدایت الکتریکی (EC) و کل جامدات محلول (TDS) آب زیرزمینی دشت گیلان در یک دوره آماری چهار ساله با استفاده از روش کریجینگ معمولی است. در این رابطه، نمونهبرداری از آب 130 حلقه چاه شبکه پایش آبهای زیرزمینی ...
بیشتر
در سالهای اخیر، منابع آب زیرزمینی استان گیلان در آبیاری مزارع برنج نقش مهمی داشته اند. هدف این پژوهش، بررسی تغییرات مکانی و زمانی هدایت الکتریکی (EC) و کل جامدات محلول (TDS) آب زیرزمینی دشت گیلان در یک دوره آماری چهار ساله با استفاده از روش کریجینگ معمولی است. در این رابطه، نمونهبرداری از آب 130 حلقه چاه شبکه پایش آبهای زیرزمینی استان گیلان، در ماه شهریور سالهای 1382 تا 1385 انجام شد. نقشههای پهنهبندی با استفاده از نرم افزار ArcGISتهیه شد. این نقشهها نشان میدهد، از نظر میزان TDS، بخشهای غربی استان بدون مشکل (کمتر از 500میلیگرم بر لیتر) و بخشهای مرکزی و شرقی دارای TDS متوسط (1000-500 میلیگرم بر لیتر) میباشند. بیشترین میزان EC آبهای زیرزمینی در استان گیلان در بخشهای مرکزی و مرکزی متمایل به شرق تجمع و همچنین شوری با گذشت زمان(بهجز سال 1384 که علت آن بارندگی زیاد در سال 1383 است) افزایش یافته است. مساحت محدودههای مختلف EC وTDS در هر سال تعیین شد. میزان هدایت الکتریکی در شرق و برخی قسمتهای دیگر استان گیلان که 23 تا 34 درصد مساحت منطقه مورد بررسی را شامل میشود بین یک تا 5/1 دسیزیمنس بر متر است که باعث کاهش عملکرد برخی محصولات زراعی حساسبه شوری نظیر برنج میشود. حفر بیرویه چاههای آب همچنین برداشت بیش از حد مجاز میتواند یکی از دلایل افزایش شوری آب زیرزمینی در مناطق شالیزاری استان گیلان میباشد.
محبوبه آقاجانی؛ مریم نوابیان؛ مجید وظیفه دوست؛ مجتبی رضایی
چکیده
در سالهای اخیر، تشدید خشکسالی موجب کاهش آبدهی رورخانه سفیدرود به عنوان منبع اصلی تامین آب اراضی شالیزاری در استان گیلان شده است. در چنین شرایطی، تولید برنج به رویکرد بهینهسازی مصرف آب در اراضی شالیزاری وابسته است. در این پژوهش، تلاش شد با هدف حداکثرسازی بهرهوری آب مصرفی در اراضی شالیزاری، دو مدل بهینه‌یابی مدیریت آبیاری تناوبی ...
بیشتر
در سالهای اخیر، تشدید خشکسالی موجب کاهش آبدهی رورخانه سفیدرود به عنوان منبع اصلی تامین آب اراضی شالیزاری در استان گیلان شده است. در چنین شرایطی، تولید برنج به رویکرد بهینهسازی مصرف آب در اراضی شالیزاری وابسته است. در این پژوهش، تلاش شد با هدف حداکثرسازی بهرهوری آب مصرفی در اراضی شالیزاری، دو مدل بهینه‌یابی مدیریت آبیاری تناوبی با دوره آبیاری ثابت در طول فصل رشد و دوره آبیاری متناسب با فیزیولوژی مراحل مختلف رشد برنج رقم هاشمی، با راهکار تلفیق مدل شبیه‌سازSWAP و روش حل الگوریتم ژنتیک ارائه شود. پس از اعتبارسنجی مدل SWAP، با استفاده از روش حل الگوریتم ژنتیک به تعیین مقادیر بهینه متغیرهای تصمیم مدل‌های بهینه‌یابی اقدام شد. در مدل‌های بهینه‌یابی، آبیاری تناوبی برنج، عمق آب و دوره تناوب آبیاری در مراحل مختلف رشد به عنوان متغیرهای تصمیم انتخاب شدند. در مدیریت آبیاری تناوبی با دوره تناوب ثابت، دوره تناوب ثابت 7/33 روز در طول فصل رشد، حداکثر بهرهوری آب آبیاری را در بر داشت. این در حالی است که مقادیر بهینه دوره تناوب متغیر 6/53، 4/60، 4/31 و7/47 روز به ترتیب در مراحل استقرار، پنجه‌زنی، زایشی و رسیدگی بدست آمد. در نهایت پس از بررسی مدل‌های بهینه‌یابی، به دلیل صرفه‌جویی در مصرف آب، سهولت اندازه‌گیری حجم آب ورودی، الگوی آبیاری با دوره تناوب ثابت هشت روز و عمق آب آبیاری به ترتیب 52، 30، 40 و 12 میلیمتر در مراحل یاد شده بهینه تشخیص داده شد. بهترین نمایه بهرهوری آب آبیاری به میزان 1/59 کیلوگرم در مترمکعب به دست آمد. استفاده از دادههای چند ساله برای افزایش اعتبار نتایج مدل شبیهسازی- بهینه‌یابی توصیه میشود.
زهرا سعادتی؛ نادر پیرمرادیان؛ ابراهیم امیری؛ مجتبی رضایی
چکیده
در راستای افزایش بهرهوری آب، آگاهی از واکنش گیاه به تنش آب و نیز استفاده از ابزارهای شبیهسازی واکنش گیاه به عوامل مختلف محیطی به ویژه آب، مورد نیاز است. مدلهایی که اثرات مقادیر مختلف آب بر عملکرد محصول را به صورت کمی شبیهسازی میکنند، ابزارهایی مفید در مدیریت آب در سطح مزرعه و بهینهسازی بهرهوری آب هستند. در این تحقیق ...
بیشتر
در راستای افزایش بهرهوری آب، آگاهی از واکنش گیاه به تنش آب و نیز استفاده از ابزارهای شبیهسازی واکنش گیاه به عوامل مختلف محیطی به ویژه آب، مورد نیاز است. مدلهایی که اثرات مقادیر مختلف آب بر عملکرد محصول را به صورت کمی شبیهسازی میکنند، ابزارهایی مفید در مدیریت آب در سطح مزرعه و بهینهسازی بهرهوری آب هستند. در این تحقیق از مدل WOFOST جهت شبیهسازی پاسخ عملکرد دو رقم برنج محلی تحت پنج رژیم آبیاری شامل آبیاری برنج به صورت غرقاب دائم و آبیاری صفر، سه، شش و نه روز پس از ناپدید شدن آب از روی سطح زمین در منطقه رشت در دو فصل زراعی 1382 و 1383 استفاده شد. مدل با استفاده از دادههای سال 1382 واسنجی شد و بر این اساس ضرایب واسنجی مدل بدست آمد و ارزیابی مدل بر پایه دادههای سال 1383 انجام گرفت. با توجه به نتایج، مقدار ریشه میانگین مربعات خطای نسبی شبیهسازی عملکرد توسط مدل برای ارقام بینام و حسنی در سال 1382 به ترتیب برابر 57/12 و 01/5 درصد و در سال 1383 به ترتیب برابر 94/7 و 71/13 درصد بدست آمد. مقادیر شبیهسازی شده و مشاهده شدهی بهرهوری آب بر اساس مجموع آب مصرفی و بارش بسیار به هم نزدیک بود. به طور کلی یافتههای تحقیق، کارایی مطلوب مدل WOFOST در شبیهسازی فرآیند رشد و تاثیر آب بر عملکرد و بهرهوری آب برنج در مناطق مرطوب را تایید مینماید. از اینرو کاربرد مدل در تعیین استراتژیهای بهینه مدیریت برای بهبود بهرهوری آب در کشت برنج توصیه میشود.