عطیه بزرگی؛ عباس روزبهانی؛ سید مهدی هاشمی شاهدانی
چکیده
کشاورزی از مهمترین بخشهای اقتصادی ایران و بزرگترین مصرف کننده منابع آب سطحی و زیرزمینی بهحساب میآید. از آنجایی که خطرات مختلفی سامانههای تأمین آب کشاورزی را تهدید میکند، لذا توسعه چارچوب تحلیل ریسک بهمنظور شناسایی و بررسی میزان تأثیر خطرات پیشروی سامانههای مذکور در پیشبرد توسعه پایدار کشاورزی اجتنابناپذیر ...
بیشتر
کشاورزی از مهمترین بخشهای اقتصادی ایران و بزرگترین مصرف کننده منابع آب سطحی و زیرزمینی بهحساب میآید. از آنجایی که خطرات مختلفی سامانههای تأمین آب کشاورزی را تهدید میکند، لذا توسعه چارچوب تحلیل ریسک بهمنظور شناسایی و بررسی میزان تأثیر خطرات پیشروی سامانههای مذکور در پیشبرد توسعه پایدار کشاورزی اجتنابناپذیر است. از این رو، تحقیق حاضر برای نخستین بار اقدام به توسعه مدل تحلیل ریسک خطر خشکسالی در سامانه تأمین آب کشاورزی با کمک شبکه بیزین نموده است. ساختار این مدل، که متشکل از گرهها و ارتباط بین آنها است، بهگونهای طراحی شده که با استفاده از اطلاعات دبی رودخانه، آب رهاسازی شده از سامانه انحراف آب بالادست شبکه، حجم آب زیرزمینی برداشت شده و تقاضای شبکه آبیاری، مقدار ریسک سامانه تأمین را ارزیابی کند. بهمنظور بررسی توانایی مدل توسعه داده شده، تحلیل ریسک سامانه تأمین آب کشاورزی شبکه آبیاری مدرن رودشت اصفهان مورد بررسی قرار گرفت.مقادیر ریسک سامانه تأمین آب شبکه رودشت در بازه صفر تا 11/58 % و بهطور متوسط برابر 82/39%(برای 78 رویداد مختلف)برآورد شد. نتایج نشان داد که این مدل در دو بخش آموزش و آزمایش به ترتیب با مقدار جذر میانگین مربعات خطا 09/0 و 1/0، ضریب تبیین 85/0 و 75/0 و شاخص کل عملکرد 74/0 و 82/0 دارای دقت و عملکرد مناسبی در برآورد ریسک است. نتایج این تحقیق و مدل ارایه شده به بهرهبرداران و تصمیمگیرندگان کمک میکند تا برنامهریزی بهتری برای تخصیص آب آبیاری بر اساس ریسکهای پیشبینی شده در شرایط خشکسالی هیدرولوژیکی ارائه نمایند.
کاظم کامرانی؛ عباس روزبهانی؛ سید مهدی هاشمی شاهدانی
چکیده
این پژوهش به بررسی تأثیر مدرنسازی شبکه تحویل و توزیع آب سطحی در کاهش برداشت از آب زیرزمینی پرداخته است. برای این منظور، علاوه بر شبیهسازی وضعیت موجود بهرهبرداری از کانال اصلی شبکه آبیاری رودشت در استان اصفهان، دو روش شامل بهرهبرداری دستی بهبود یافته و روش کنترل خودکار پیشبین توسعه داده شد و بهبود مدیریت تحویل و توزیع ...
بیشتر
این پژوهش به بررسی تأثیر مدرنسازی شبکه تحویل و توزیع آب سطحی در کاهش برداشت از آب زیرزمینی پرداخته است. برای این منظور، علاوه بر شبیهسازی وضعیت موجود بهرهبرداری از کانال اصلی شبکه آبیاری رودشت در استان اصفهان، دو روش شامل بهرهبرداری دستی بهبود یافته و روش کنترل خودکار پیشبین توسعه داده شد و بهبود مدیریت تحویل و توزیع آب در کانال بررسی گردید. روشهای مذکور تحت دو سناریوی بهرهبرداری، شامل دبی ورودی به کانال در شرایط نرمال و کمآبی، شبیهسازی شد. بهبود فرآیند تحویل و توزیع آب در کانال با استفاده از شاخصهای کفایت و پایداری تحویل و توزیع آب ارزیابی شد. در ادامه تحقیق، میزان آب سطحی جایگزین شده با آب زیرزمینی، بهواسطه بهبود فرآیند تحویل و توزیع آب در کانال اصلی توسط نقشههای مکانی شاخص کفایت و تحلیل آنها محاسبه گردید. نتایج به دست آمده در سناریوی شرایط نرمال حاکی از بهبود شاخص کفایت تحویل و توزیع آب به میزان 5%و 32% و بهبود شاخص پایداری تحویل و توزیع آب در کانال اصلی به میزان 7% و 21% به ترتیب برای روشهای دستی بهبود یافته و کنترل خودکار بود. همچنین، میزان بهبود مذکور در این سناریو سبب 3% و 25% کاهش برداشت از آبخوان بهترتیب برای روش دستی بهبود یافته و خودکار شد. در سناریوی کمآبی نیز شاخص کفایت 2% و 13% و شاخص پایداری 11% و 25% بهبود را به ترتیب برای روشهای دستی بهبود یافته و کنترل خودکار نشان داد. این بهبود، اثربخشی یک درصدی برای روش دستی بهبودیافته و اثربخشی نه درصدی برای روش خودکار در سناریوی کمآبی در کاهش برداشت از آبخوان را در پی داشت. همچنین، با توجه به نقشههای مکانی شاخص کفایت، روشکنترل خودکار، مخصوصا در حالت کم آبی با توزیع یکنواخت آب بین آبگیرها قادر است که آب را به مراتب عادلانه تر بین کشاورزان تقسیم کند.
محمد جواد منعم؛ سید مهدی هاشمی شاهدانی؛ هادی اسلامبولچیزاده
چکیده
یکی از سازههایی که نقش مهمی در بهبود عملکرد کانالهای اصلی آبیاری ایفا میکند، مخازن درون مسیری میباشد. بهرهبرداری مناسب از این مخازن نیازمند هماهنگی بین سازههای ورودی و خروجی آن با شرایط جریان در سراب کانال و کانالهای بالادست و نیازهای پاییندست میباشد. در صورتی که بهرهبرداری مخزن با هماهنگی با سایر بخشهای شبکه انجام ...
بیشتر
یکی از سازههایی که نقش مهمی در بهبود عملکرد کانالهای اصلی آبیاری ایفا میکند، مخازن درون مسیری میباشد. بهرهبرداری مناسب از این مخازن نیازمند هماهنگی بین سازههای ورودی و خروجی آن با شرایط جریان در سراب کانال و کانالهای بالادست و نیازهای پاییندست میباشد. در صورتی که بهرهبرداری مخزن با هماهنگی با سایر بخشهای شبکه انجام گیرد، جریان پایدارتری در کانال برقرار شده که این امر سبب کاهش نوسانات جریان و تاخیر در تحویل آب و بهبود عملکرد کانال میشود. در این تحقیق مدل ریاضی مخزن دریاچه شهرک و سیستم کانالهای ورودی و خروجی آن در شبکه آبیاری مغان در محیط شبیهساز هیدرودینامیک ICSS تهیه شد. برای بررسی نقش مدیریت بهرهبرداری مخزن در بهبود بهرهبرداری سیستم کانال مورد مطالعه، مدل ریاضی تهیه شده برای هشت گزینه بهرهبرداری در شرایط تغییرات تدریجی و ناگهانی کاهش و افزایش دبی ورودی از سراب کانال، در دو حالت با و بدون بهرهبرداری مخزن مورد آزمون قرار گرفت. نتایج شاخصهای ارزیابی عملکرد حاکی از کاهش زمان عکسالعمل سیستم و بهبود شاخص پایداری توزیع در همه گزینهها، بهبود شاخص کفایت در گزینههای کاهشی و بهبود شاخص راندمان در گزینههای افزایشی با اعمال مدیریت بهرهبرداری مخزن بودندبه نحویکه بهبود 45/0 % و 57/6 درصدی به ترتیب در شاخصهای کفایت و پایداری کفایت تحویل برای آبگیر اصلی آن به دست آمد.
مرتضی بابایی؛ عباس روزبهانی؛ سید مهدی هاشمی شاهدانی
چکیده
شناسایی دقیق مشکلات و خطرات سامانههای اصلی انتقال و تحویل آب کشاورزی و بررسی میزان اثرپذیری شکست سامانه میتواند در بهبود عملکرد بهرهبرداری آنها موثر باشد. از این رو، تحلیل ریسک سامانههای مذکور برای افزایش اطمینانپذیری آن در مقابل خطرات پیشرو ضرورت مییابد. در شبکههای آبیاری، مطلوبیت عملکرد سامانه اصلی انتقال ...
بیشتر
شناسایی دقیق مشکلات و خطرات سامانههای اصلی انتقال و تحویل آب کشاورزی و بررسی میزان اثرپذیری شکست سامانه میتواند در بهبود عملکرد بهرهبرداری آنها موثر باشد. از این رو، تحلیل ریسک سامانههای مذکور برای افزایش اطمینانپذیری آن در مقابل خطرات پیشرو ضرورت مییابد. در شبکههای آبیاری، مطلوبیت عملکرد سامانه اصلی انتقال و تحویل آب در گرو تحویل آب کافی، بهاندازه و عادلانه به تمام آبگیرهای درجه دو واقع در مسیر اصلی کانال آبیاری میباشد. بنابراین، پژوهش حاضر برای اولین بار به منظور ارایه ساختار منحصر به فردی برای تحلیل ریسک کفایت، عدالت و راندمان تحویل آب در این سامانهها اجرا شد. به این ترتیب با استفاده از تکنیک تحلیل ریسک «درخت خطا» بحران یا رویداد نامطلوب«عدم مطلوبیت تأمین و تحویل» تعیین شد. سپس عوامل منجر به وقوع آن شامل مخاطرات طبیعی، و تهدیدهای انسانی و عملکردی شناسایی شد و در قالب رویدادهای پایه و میانی در ساختار درخت خطا جای گرفتند. پس از تعیین کانال اصلی آبیاری دز غربی به عنوان سامانه مورد مطالعه؛ طی مصاحبه از مجموعه مدیریت، پرسنل بهرهبرداری و مدیران شبکه آبیاری ناحیه شمال خوزستان پرسشنامهای تکمیل گردید و مقادیر احتمال شکست رویدادهای پایه به صورت کیفی و بیانی دریافت شد. سپس درخت خطای سامانه تحلیل و احتمال شکست رویدادهای فرعی و به دنبال آن رویداد رأس مشخص گردید. طبق نتایج تحقیق احتمال شکست محاسبه شده برای رویداد رأس نزدیک به 30% حاصل شد. به دنبال این احتمال بالای شکست، رتبهبندی سهم رویدادهای پایه در وقوع رویدادهای فرعی و در نتیجه رویداد رأس انجام شد. بر اساس نتایج، پنج رویداد مهمتر شامل «بروز اشکال در تأمین بودجه فرآیند نگهداری»، «عدم انعطافپذیری عملیات بهرهبرداری»، «نبود نظام همگن بهرهبرداری» «فعال نبودن مراکز فرهنگی آموزشی استان»، و «بهرهبرداری نادقیق از سازه آبگیر» میباشند که شاخص بیرنبام برای هریک از آنها از 055/0 تا 097/0 متغیر بود. رتبه بندی رویدادهای موثر بر زیرشاخه های کفایت، عدالت و راندمان نیز به صورت مجزا و با نتایج مشابه انجام شد.