آب زیرزمینی
علی مختاران؛ عبدالعلی ناصری؛ حیدرعلی کشکولی
چکیده
در شرایط جدید زهکشی در مرکز و جنوب غرب استان خوزستان، با کاهش عمق کارگذاری زهکش‌ها و زهکشی کنترل شده، مطالعه دینامیک منطقه اختلاط آب شور و شیرین در بالای سفره آب زیرزمینی، شناخت مشخصات این منطقه و تاثیر آن بر دبی و شوری زهآب اهمیت دارد. در این پژوهش هفت گروه پیزومتر در فواصل مختلف از جمع کننده زهآب نصب شد. هرگروه شامل ...
بیشتر
در شرایط جدید زهکشی در مرکز و جنوب غرب استان خوزستان، با کاهش عمق کارگذاری زهکش‌ها و زهکشی کنترل شده، مطالعه دینامیک منطقه اختلاط آب شور و شیرین در بالای سفره آب زیرزمینی، شناخت مشخصات این منطقه و تاثیر آن بر دبی و شوری زهآب اهمیت دارد. در این پژوهش هفت گروه پیزومتر در فواصل مختلف از جمع کننده زهآب نصب شد. هرگروه شامل هشت پیزومتر کارگذاری شده در اعماق مختلف سطح خاک (8/0تا 5 متری) بود. این تحقیق در دو مزرعهR9-11 شرکت کشت و صنعت دعبل خزاعی با عمق متوسط زهکشی دو متر و فواصل لاترال‌های 65 متری و مزرعهR8-7 شرکت کشت و صنعت سلمان فارسی با عمق متوسط زهکشی 4/1متر و فواصل لاترال‌های 42 متری انجام شد. تراز سطح آب در پیزومترها، شوری آب در لایههای مختلف خاک و دبی و شوری زهآب در سه دوره آبیاری سنگین کشت نیشکر(فروردین تا مهرماه سال‌های 1393،1392و1396) بهصورت روزانه پایش شد. نتایج نشان داد که با شروع آبیاری سنگین، بار هیدرولیکی افزایش یافته و اختلاف بارهیدرولیکی بین لایههای پایین(چهار وپنج متری) نسبت به لایههای سطحی، جریان عمودی و هجوم آب شور به‌سمت بالا را برقرار می‌سازد. کاهش عمق کارگذاری زهکش‌ها تا60 سانتی‌متر از مزرعهR9-11نسبت به مزرعه R8-7و فاصله گرفتن ازجمع‌کننده تا 400 متر در هر مزرعه که کاهش عمق کارگذاری زهکش‌ها تا 40 سانتی‌متر را به‌همراه داشت، باعث افزایش بار هیدرولیکی به میزان متوسط12-8 سانتی‌متر، افزایش ضخامت منطقه اختلاط تا یک متر و کاهش خط میانگین شوری در ناحیه اختلاط به میزان هشت درصد بود. در این تحقیق مشخص شد که شوری زهآب تحت تاثیر شوری آب آبیاری و شوری آب زیرزمینی بوده و تفاوت درعمق زهکشی، موقعیت لایه محدودکننده و وجود عدسی‌های ماسه‌ای بر این شوری موثر است. با کاهش عمق زهکشی، دبی زهآب به‌شدت کاهش یافت. به‌طوری‌که میانگین زهآب از هر لاترال در مزرعهR9-11، 10 میلی‌متر در روز و در مزرعهR8-7به 3/3 میلی‌متر در روز بود. نتایج این پژوهش نشان داد که با افزایش ضخامت منطقه اختلاط آب شور و شیرین ناشی از کاهش بهینه عمق زهکشی، به‌دلیل استفاده گیاه از این منطقه، حجم آب مصرفی در هر دور آبیاری کاهش می‌یابد و می‌تواند عاملی موثر در جهت حفاظت منابع خاک و آب باشد.
سمانه دوستی پاشاکلایی؛ علی شاهنظری؛ مهدی جعفری تلوکلایی
چکیده
با نصب زهکشی زیرزمینی در اراضی شالیزاری، امکان کشت زمستانه و مدیریت آب در فصل کشت برنج فراهم میشود. با توجه به شرایط متفاوت کشت و عملیات کشاورزی، اتخاذ تدابیر مناسب برای کاهش هدر رفت عناصر غذایی از اراضی شالیزاری دارای زهکشی زیرزمینی، ضمن افزایش بهرهوری مصرف این مواد، منجر به کاهش آلودگی منابع آب پذیرنده نیز خواهد شد. برای بررسی ...
بیشتر
با نصب زهکشی زیرزمینی در اراضی شالیزاری، امکان کشت زمستانه و مدیریت آب در فصل کشت برنج فراهم میشود. با توجه به شرایط متفاوت کشت و عملیات کشاورزی، اتخاذ تدابیر مناسب برای کاهش هدر رفت عناصر غذایی از اراضی شالیزاری دارای زهکشی زیرزمینی، ضمن افزایش بهرهوری مصرف این مواد، منجر به کاهش آلودگی منابع آب پذیرنده نیز خواهد شد. برای بررسی اثرات زهکشی زیرزمینی بر غلظت نیترات خروجی و نیترات موجود در لایههای مختلف، تحقیقی از خرداد 1394 تا اردیبهشت 1395 (طی یک فصل کشت برنج و یک فصل کشت کلزا) در اراضی شالیزاری دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری انجام شد. تیمارهای مختلف زهکشی زیرزمینی، سه نوع سیستم زهکشی زیرزمینی معمولی شامل سیستم زهکشی با فاصله 30 متر و عمق نصب 9/0 متر، سیستم زهکشی با فاصله 30 متر و عمق نصب 65/0 متر، سیستم زهکشی با فاصله 15 متر و عمق نصب 65/0 متر؛ و یک سیستم زهکشی دو عمقی (سیستم زهکشی با فاصله 15 و اعماق نصب 65/0 و 9/0 متر بهصورت یک در میان) بودند. از زهآب زهکشهای این تیمارها و همچنین از آب پیزومترها در اعماق 4/0، 9/0، 2 و5 متر برای تعیین میزان نیترات، نمونههایی تهیه شد.نتایج نشان داد که غلظت و میزان کل نیترات خروجی در فصل کشت برنج بهترتیب 33% تا 80% و 91% تا 99% کمتر از فصل کشت کلزا بود. همچنین، غلظت نیترات زهآب زهکشهای با عمق 9/0 متر بیشتر از مقدار آن در زهآب زهکشهای با عمق 65/0 متر بود. از طرف دیگر، نیترات موجود در آب برای تمامی تیمارها، در لایههای بالایی خاک، بین 1 تا 3/18 میلیگرم بر لیتر بیشتر از نیترات در لایههای پایینتر بود. بهطور کلی در هر دو فصل کشت برنج و کلزا، تیمار زهکشی با فاصله بیشتر و عمق کم، نیترات کمتری را آبشویی کردهاند.