فریبا السادات حسینی؛ علیرضا واعظی
چکیده
محتوای آب خاک نقشی مهم در رشد گیاه بهویژه در کشتزارهای دیم مناطق خشک و نیمهخشکایفاء میکند. آگاهی از عوامل مؤثر بر میزان نگهداشت آب در خاک برای مدیریت آب حاصل از بارشآسمانی و همچنین درک طیف وسیعی از فرآیندهای هیدرولوژیکی شامل نفوذ، رواناب، و تبخیر و تعرق ضروری است.این متغیر تحت تأثیر همزمان آبوهوا، ویژگیهای خاک، ...
بیشتر
محتوای آب خاک نقشی مهم در رشد گیاه بهویژه در کشتزارهای دیم مناطق خشک و نیمهخشکایفاء میکند. آگاهی از عوامل مؤثر بر میزان نگهداشت آب در خاک برای مدیریت آب حاصل از بارشآسمانی و همچنین درک طیف وسیعی از فرآیندهای هیدرولوژیکی شامل نفوذ، رواناب، و تبخیر و تعرق ضروری است.این متغیر تحت تأثیر همزمان آبوهوا، ویژگیهای خاک، پوشش زمین و توپوگرافی قرار دارد. در این بررسی، تغییرات محتوای آب خاک در هفت کشتزار گندم دیم با شیب چهار، هشت، 11، 15، 18، 20 و 24 درصد تحت شرایط آیش در غرب استان زنجان مورد بررسی قرار گرفت. محتوای آب خاک در عمق 20 سانتیمتر در سه کرت (5/1 متر ×5/2 متر) با فاصله پنج روز در طول دوره رشد گندم زمستانه از سال 1394 تا 1395 اندازهگیری شد. محتوای آب خاک تغییرات زیادی را طی دوره پژوهش نشان داد که با تغییر ماهانه بارش همگام بود. تفاوتی معنیدار بین کشتزارها از نظر محتوای آب خاک وجود داشت (01/ 0P<). محتوای آب خاک از شیب چهار تا 11 درصد به شدت کاهش یافت اما کاهش آن در شیبهای بالاتر (15-24 درصد) ناچیز بود. کاهش در محتوای آب خاک در کشتزارها به افزایش رواناب سطحی در آنها مربوط بود. ماتریس همبستگی (r) برای تعیین اثرات ویژگیهای کشتزارها (درجه شیب و خصوصیات خاک) نشان داد که محتوای آب خاک با درجه شیب، شن، رس، ماده آلی و نفوذپذیری خاک همبستگی معنیداری در سطح یک درصد دارد. تجزیهوتحلیل رگرسیون چندگانه نشان داد که محتوای آب خاک رابطهای معنیدار با شیب و مقدار شن دارد (01/0>P و 78/0=2R).بر این اساس محتوای آب خاک در کشتزارهای دیم مناطق نیمهخشک را میتوان با استفاده از درجه شیب و مقدار شن خاک برآورد نمود.