نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی (دکترا) مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان.

چکیده

در طرح های زهکشی مناطق خشک و نیمه خشک، برای سهولت کار معمولا از معادلات جریان همگام برای تخمین فاصله زهکش ها استفاده می شود لیکن، در این قبیل مناطق مسائل در واقع از نوع جریان ناهمگام است. به منظور ارزیابی عملکرد معادلات تخمین فاصله زهکش‌های زیرزمینی در شرایط جریان ناهمگام، یک آزمایش صحرایی روی شبکه زهکشی موجود در ایستگاه تحقیقات کشاورزی رودشت اصفهان انجام شد. بررسی نیمرخ‌های سطح ایستابی نشان داد که شکل سطح آب زیرزمینی در حین زهکشی، مسطح می‌باشد. مقدار ضریب آبگذری مؤثر و درجه غیر‌همروندی خاک، که به روش تخلیه آب از گودال اندازه ‌گیری شده بودند، به ترتیب 2/19 و 47/1 سانتی متر بر ساعت به‌دست آمد. تخلخل قابل زهکشی به عنوان یک متغیر و به صورت تابعی از سطح ایستابی با استفاده از مفهوم متوسط سطح ایستابی محاسبه شد. به‌کمک داده‌های به‌دست آمده از اندازه‌گیری‌های صحرایی، بیست و سه فاصله خط زهکش به‌وسیله هشت معادله شامل گلوور، لوتین، وان شیلفگارد، حماد، گلوور اصلاح شده توسط وان شیلفگارد، دام، باور و وان شیلفگارد، و یانگز تخمین زده شد. نتایج حاکی از آن بود کهمعادلات یانگز و لوتین (میانگین فواصل زهکش به ترتیب 5/34 و 2/30 متر) بهترین، و معادلات گلوور و حماد (میانگین فواصل زهکش به ترتیب 2/13 و 1/78 متر) نامطلوب ترین عملکرد را داشتند. سایر معادلات نیز عملکرد ضعیفی را نشان دادند. بدین ترتیب، می‌توان معادله یانگز یا لوتین را برای تخمین فاصله زهکش‌ها در مناطقی از اراضی وسیع رودشت که دارای لایه نفوذ‌ناپذیر سطحی باشند، پیشنهاد نمود.

عنوان مقاله [English]

Field Evaluation of Drain Spacing Equations for Roodasht Region of Esfahan

نویسنده [English]

  • m t

چکیده [English]

Field experiments were conducted on an existing subsurface drainage system in Roodasht region of Esfahan, Ian, to test the performance of drain spacing equations for transient flow. The water table profiles recorded from a series of observation wells indicated an essentially flat water surface. The effective hydraulic conductivity and the degree of anisotropy were calculated as 19.2 cm h-1 and 1.47, respectively. The variable drainable porosity as a function of water table height was computed by means of a two-dimensional flow concept. Twenty three drain spacings were computed by eight equations consisting of Glover, Luthin, Van Schilfgaarde, Hammad, Glover-Van Schilfgaarde, Dumm, Bouwer and Van Schilfgaarde, and Youngs. The results indicated that Youngs and Luthin equations had the best performance, contrasted to Glover and Hammad equations, which gave the most unreliable predictions. The other equations showed inferior performance. It follows that in other areas of Roodasht, where the impervious layer is shallow, either Youngs or Luthin equation may be used for design of drain spacing.