نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• محمد قاسمی نصر ¹
• فاطمه کاراندیش ²
• عبداله درزی نفت چالی ³
• علی مختصی بیدگلی ⁴

¹ دانشجوی کارشناسی ارشد آبیاری و زهکشی دانشگاه زابل.

² استادیار گروه مهندسی آب دانشگاه زابل

³ استادیار گروه مهندسی آب دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری.

⁴ استادیار گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس.

چکیده

یکی ازروش­های بهبود بهره­وری آب آبیاری در کشت برنج(Oryza sativa L.)، استفاده از روش آبیاری متناوب می­باشد. در این تحقیق، اثر این نوع آبیاری در تلفیق با دو بار زهکشی میان­فصل بر شاخص­های رشد دو رقم برنج در شالیزارهای مجهز به زهکشی زیرزمینی به صورت آزمایش کرت خرد شده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار در فصل زراعی 1393 بررسی شد. عامل اصلی شامل سیستم­های زهکشی موجود در مزرعه  متشکل از سه سیستم زهکشی زیرزمینی معمولی با عمق 9/0 متر بافاصله 30 متر (D_0.9L₃₀)، عمق 65/0 متر بافاصله 15 متر(D_0.65L₁₅)و عمق 65/0 متر بافاصله 30 متر(D_0.65L₃₀)، یک سیستم زهکشی زیرزمینی دو عمقی با چهار خط زهکش به­فاصله 15 متر با اعماق 65/0 متر و 9/0 متر به­صورت یک‌درمیان (Bilevel)و یک تیمار زهکش سطحی به عنوان تیمار شاهد می‌باشند. عامل فرعی شامل ارقام برنج طارم دیلمانی و هاشمی بود که در اراضی مورد مطالعه کشت شد. زهکشی میان­فصل در دو دوره 10 روزه (25 تا 34 روز پس از نشاکاری) و 5 روزه (43 تا 47 روز پس از نشاکاری) اعمال شد. در طول فصل رشد، برای تعیین شاخص سطح برگ (LAI)، وزن خشک کل اندام هوایی (TDW)، سرعت رشد گیاه (CGR)، سرعت نسبی رشد(RGR)، نسبت سطح برگ (LAR)و سرعت جذب خالص (NAR)، نمونه‌برداری‌های لازم انجام شد. اعمال این نوع مدیریت آب از طریق سیستم­های زهکشی زیرزمینی، سبب افزایش غالب شاخص­های مورد بررسی برای رقم هاشمی شد به­طوری­که اختلاف معنی­داری بین مقادیر CGR، NARو RGR در تیمارهای D_0.9L₃₀و شاهد وجود داشت. حداکثر وزن خشک ارقام هاشمی و دیلمانی به­ترتیب برابر 8/858 و 6/1006 گرم بر متر مربع بود که در تیمار D_0.65L₁₅ رخ داد و حداکثر شاخص سطح برگ این ارقام به ترتیب برابر 87/4 و 43/5 بود که در تیمارهای دو عمقی و شاهد مشاهده شد، هرچند اختلاف معنی­داری بین تیمارهای مختلف در هر رقم مشاهده نشد. براساس نتایج، در صورت رعایت زمان مناسب زهکشی، اعمال دو دوره زهکشی میان­فصل از طریق زهکشی زیرزمینی، نقش موثری در بهبود شاخص­های رشد برنج خواهد داشت. 

کلیدواژه‌ها

• آبیاری متناوب
• زهکشی زیرزمینی
• شالیزار

عنوان مقاله [English]

Effect of Two Periods of Mid-Season Drainage on Growth Parameters of Two Rice Varieties

نویسندگان [English]

• M GH ¹
• A D ³
• A M ⁴

چکیده [English]

Intermittent irrigation is a method to increase water productivity of rice (Oryza sativa L.). In this study, the effects of this type of irrigation combined with two periods of midseason drainage on growth parameters of two rice cultivars were investigated in subsurface drained paddy fields. The experiment was laid out as split plot in a randomized complete block design with three replications during 2014 growing season. The main factor consisted of drainage systems in the study field including three conventional subsurface drainage systems with drain depths and spacing of, respectively, 0.9 m and 30 m (D_0.9L₃₀), 0.65 m and 30 m (D_0.65L₃₀), and 0.65 m and 15 m (D_0.65L₁₅). In addition, a bi-level subsurface drainage system with drain spacing of 15 m and drain depths of 0.65 and 0.9 m as alternate depths (bilevel), and a treatment without subsurface drainage (control) were included in the study. Sub-factors including rice cultivars Hashemi and Daylamani Tarom were planted in the study area. Midseason drainage was conducted in two periods of 10- day (25 to 34 days after transplanting) and 5-day (43 to 47 days after transplanting). During the growing season, sampling was done to determine leaf area index (LAI), total shoot dry weight (TDW), crop growth rate (CGR), relative growth rate (RGR), leaf area ratio (LAR) and net assimilation rate (NAR). Conducting such water management through subsurface drainage systems increased most of the studied parameters of Hashemi cultivar so that significant differences were found between CGR, NAR, and RGR of D_0.9L₃₀ and the control treatment. Maximum dry weights of Hashemei and Daylamani cultivars were 858.8 and 1006.6 g m^-2 related to D_0.65L₁₅ treatment and maximum leaf area indexes of these cultivars were 4.87 and 5.43 related to bilevel and control treatments, respectively. However, there were not significant differences among different treatments for each cultivar. Based on the results, two periods of midseason drainage through subsurface drainage would improve rice growth characteristics if proper drainage time is selected. 

کلیدواژه‌ها [English]

• Intermittent irrigation
• Subsurface drainage
• Paddy Field