نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی- مرکز تحقیقات و آموش کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس

2 عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس

چکیده

گوجه­فرنگی یکی از مهمترین محصولات کشاورزی استان فارس می باشد. تحقیقات قبلی نشان می­دهد که میزان آب مصرفی گوجه­فرنگی در سامانه های آبیاری موجود زیاد و بهره­وری آب کم است. به منظور تعیین میزان آب مورد نیاز گوجه­فرنگی، در این تحقیق تاثیر مقادیر مختلف آب بر عملکرد و کارایی مصرف آب سه رقم گوجه­فرنگی که با سامانه آبیاری قطره­ای آبیاری می شدند بررسی گردید. آزمایش در یکی از مزارع شهرستان مرودشت که بافت خاک آن نسبتا سنگین بود انجام شد. مقادیر 60%، 80%، 100% و120 درصد نیاز آبی گوجه­فرنگی بر اساس روش پنمن مانتیث محاسبه و به مزرعه داده شد. یک تیمار آبیاری با مدیریت کشاورز نیز اضافه گردید. با توجه به هزینه­ها و درآمدهای مزرعه، نسبت سود به هزینه و تفاوت درآمد و هزینه برآورد و بررسی­های اقتصادی انجام گردید. نتایج نشان داد که با افزایش میزان آب آبیاری میزان عملکرد افزایش و کارایی مصرف آب کاهش می­یابد که این تغییرات فقط بین تیمارهای 60% و 120% نیاز آبی از نظر آماری معنی­دار گردید. حجم آب آبیاری مورد استفاده در تیمارهای مختلف حدود 3900 تا 7800 مترمکعب در هکتار بود. بررسی­های اقتصادی نشان داد که تولید محصول گوجه­فرنگی در شرایط مزرعه مورد آزمایش، با قیمت فروش محصول 2500 ریال، و ارزش آب صفر تا 6000 ریال، بترتیب دارای نسبت درآمد به هزینه 78/0 و 68/0 بوده که اقتصادی نیست. قیمت آب تاثیر زیادی بر نسبت درآمد به هزینه نداشته لیکن در صورت افزایش قیمت فروش، تولید محصول می­تواند اقتصادی گردد. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Economic Analysis of Deficit Irrigation for Transplanted Tomato Cultivars

نویسندگان [English]

  • m sh 1
  • Hedayatollah Rahimi 2

چکیده [English]

Tomato is one of the major agricultural products in Fars Province. Previous studies show that the tomato farms under current irrigation systems lose a large volume of water with low water productivity. In the present study, the irrigation requirement and the influence of different irrigation regimes on the yield and water productivity of three cultivars of tomato was studied. The farm under study was located in Marvdasht plain, with a heavy soil texture. The irrigation water was applied based on 60%, 80%, 100%, and 120 percent of Penman Montieth water requirement method, under drip irrigation system. Another treatment was considered and irrigated by the farmer management. Benefit-cost ratio and benefit-cost difference was calculated for economic analysis. Results show that the obtained yield increased with irrigation water while water productivity decreased. The irrigation volumes of water used for the treatments were about 3900 to 7800 cubic meters per hectare. However, only the differences between the treatments 60% and 120% were statistically significant. Economic evaluations showed that the tomato production was not economical with tomato price equal to 2500 Rials, while the water price varies from zero to 6000 Rials. In this situation, the benefit-cost ratios varied from 0.78 to 0.68, respectively. Increase in price of tomato could improve the benefit-cost ratio. 

کلیدواژه‌ها [English]

  • Drip irrigation
  • Water Productivity
  • Water price
  • Benefit-Cost ratio
  1. ترک نژاد،ا.، م. آقایی سربرزه، ح. جعفری، ع. شیروانی، ر. روئین تن، ع. نعمتی و خ. شهبازی. 1385 . ارزیابی فنی و اقتصادی روش آبیاری قطره ای در گندم و مقایسه آن با روش آبیاری سطحی. پژوهش و سازندگی درزراعت و باغبانی، دوره 19، شماره 3، ص36-44.
  2. جلینی، م. 1390. بررسی اثر سطوح مختلف آب و مالچ پلاستیک بر عملکرد و کارایی مصرف آب گوجه­فرنگی در روش آبیاری قطره ای سطحی و زیر سطحی. نشریه آب و خاک، دانشگاه فردوسی مشهد، جلد 25، شماره 5، ص1025-1032.
  3. سازمان جهاد کشاورزی فارس. 1393. آمار سطوح زیر کشت مزارع استان. مدیریت زراعت.
  4. سلطانی، ع. 1387. اقتصاد مهندسی. انتشارات دانشگاه شیراز. چاپ یازدهم.
  5. شاهرخ نیا، م.ع.، ا. زارع و ا . استخر. 1389. تعیین میزان آب مصرفی، راندمان آبیاری و کارایی مصرف آب در مزارع چهار شهرستان استان فارس. مجموعه مقالات دومین کنفرانس سراسری مدیریت جامع منابع آب. دانشگاه کرمان، 9-10 بهمن 89، کرمان، ایران.
  6. شجری، ش.، س.م.ه. موسوی، ، و ه. رحیمی. 1392. ارزیابی اقتصادی واردات برنج قهوه­ای. وزارت بازرگانی. گزارش مطالعاتی منتشر نشده.
  7. شرکت سهامی آب منطقه ای فارس. 1390. مطالعات ارزیابی عملکرد، پایش مدیریت بهره برداری و نگهداری، بهبود، ترمیم و بهسازی شبکه آبیاری و زهکشی درودزن. جلد 9، بررسی و تحلیل وضع موجود و عملکرد مدیریت بهره برداری و نگهداری شبکه و تاسیسات، شرکت سهامی آب منطقه ای فارس، شیراز.
  8. علیزاده، ا. 1379. اصول و عملیات آبیاری قطره­ای. آستان قدس رضوی، دانشگاه امام رضا، مشهد، 450 ص.
  9. صدرقاین، س. ح.، م. اکبری، ه. افشار، و م.م. نخجوانی مقدم. 1389. اثر سه روش آبیاری میکرو و سطوح مختلف آبیاری بر عملکرد گوجه­فرنگی. نشریه آب و خاک، دانشگاه فردوسی مشهد، جلد 24، شماره 3، ص 574-582.
  10. فولادمند، ح.ر. و ع.ا. زرین بال. 1391. ارزیابی اقتصادی آبیاری قطره­ای نواری سطحی در کشت ذرت . نشریه دانش آب و خاک، جلد22، شماره1، ص173-183.
  11. گلکار، ف.، ع. فرهمند، و ح. فرداد. 1387. بررسی میزان آب آبیاری بر عملکرد و بازده مصرف آب در گوجه­فرنگی. مجله مهندسی آب، سال اول، ص 13-19.
  12. موسوی­فضل، س. ح. و ع. محمدی. 1384. اثر تنش­های آبی در مراحل مختلف رشد بر کمیت و کیفیت دو رقم گوجه­فرنگی (کال جی و موبیل). مجله تحقیقات مهندسی کشاورزی، جلد 6، شماره 22، ص 27-40.
  13. مولوی، ح.، م. محمدی، و ع. لیاقت. 1390. اثر آبیاری کامل و یک درمیان جویچه ای بر عملکرد، اجزاء عملکرد و کارایی مصرف آب گوجه­فرنگی. نشریه دانش آب و خاک، جلد 3، شماره 21، ص 115-126.
  14. نجفی، ب.، ع.ا. قائمی، م.ح. طرازکار، و د. رحمتی. 1386. بررسی اقتصادی سیستم آبیاری قطره­ای در استان فارس، اقتصاد و کشاورزی، جلد 2 ، شماره 1، ص102-  87 .

 

  1. Favati, F., S. Lovelli , F. Galgano, V. Miccolis, T. Di Tommaso, and V. Candido. 2009. Processing tomato quality as affected by irrigation scheduling, Scientia Horticulturae, 122, 562–571.
  2. Hanson, B., and D. May. 2004. Effect of subsurface drip irrigation on processing tomato yield, water table depth, soil salinity, and profitability. Agricultural Water Management, 68, 1–17.
  3. Incrocci. L., P. Marzialettib, G. Incroccia, A. Di Vitaa, J. Balendonckc, C. Bibbianid, S. Spagnole, and A. Pardossia. 2014. Substrate water status and evapotranspiration irrigation scheduling in heterogenous container nursery crops. Agricultural Water Management, 131, 30-40.
  4. Patanè, C., S. Tringali, and O. Sortino. 2011. Effects of deficit irrigation on biomass, yield, water productivity and fruit quality of processing tomato under semi-arid Mediterranean climate conditions. Scientia Horticulturae, 129, 4, 590–596.
  5. Wang, F., S. Kang , T. Du, F. Li, and R. Qiu. 2011. Determination of comprehensive quality index for tomato and its response to different irrigation treatments. Agricultural Water Management, 98, 8, 1228–1238.