نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• حلیمه پیری ¹
• حسین انصاری ²
• مهدی پارسا ³

¹ استادیار،گروه مهندسی آب دانشکده آب و خاک دانشگاه زابل، زابل، ایران.

² استاد، گروه مهندسی آب دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد.

³ دانشیار، گروه زراعت دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد.

چکیده

عامل مهم در مدیریت آبیاری در مناطق خشک، شناسایی پاسخ گیاه به تنش خشکی می­باشد. اما با توجه به این­که آب­های زیرزمینی در این مناطق دارای نمک­های محلول می­باشند، تنش شوری نیز باید به طور همزمان مورد بررسی قرار گیرد. در نتیجه این پژوهش به منظور تعیین عمق بهینه آبیاری در شرایط جداگانه و توأم تنش­های شوری و خشکی برای بکارگیری در مدیریت و برنامه­ریزی آبیاری گیاه سورگوم علوفه­ای در سه چین برداشت علوفه انجام شده است. این بررسی به صورت فاکتوریل در قالب طرح اسپلیت پلات در زمان با سه سطح شوری (دو، پنج و هشت دسی زیمنس بر متر) و چهار سطح آبیاری (50، 75، 100 و 120 درصد نیاز آبی گیاه) در سه مرحله برداشت علوفه و در سه تکرار انجام گرفت و عمق آبیاری برای سطوح مختلف شوری و در برداشت­های مختلف تعیین شد. به منظور بررسی اثرات جداگانه و توأم شوری و عمق آب آبیاری از شاخص­های تولید نهایی نسبت به عمق آب آبیاری(MP_I)، تولید نهایی نسبت به شوری آب آبیاری (MP_ECw)، نسبت نهایی نرخ جایگزین فنی برای شوری و عمق آب آبیاری (MRTS_I,EC_w)، ارزش تولید نهایی نسبت به عمق آب آبیاری (VMPI) و ارزش تولید نهایی نسبت به شوری آب آبیاری (VMP_ECw) در هر برداشت استفاده گردید. MP_Iنشان داد که به ازای افزایش یک سانتی متر عمق آب آبیاری، برداشت اول کمترین تغییر عملکرد(22/1 تن در هکتار) و برداشت سوم بیشترین مقدار (9/2 تن در هکتار) را داشته است. MP_ECwنشان داد که کاهش عملکرد در شوری­های کم، برداشت دوم و سوم به ترتیب کمترین و بیشترین کاهش عملکرد علوفه تازه را داشته­اند. نرخ جایگزینی نهایی کمیت و کیفیت آب آبیاری (MRTS) نسبت به عملکرد علوفه تازه نشان داد برای این که عملکرد با افزایش یک واحد شوری آب آبیاری تغییر نکند، باید در برداشت اول، دوم و سوم عمق آب آبیاری به ترتیب 86/5 ، 97/1 و 72/1 سانتی­متر افزایش یابد. همچنین با افزایش تنش شوری در هر سه برداشت، عمق بهینه آبیاری افزایش یافت و در همه سطوح شوری، عمق بهینه آبیاری در برداشت اول بیشتر از برداشت دوم و در برداشت دوم بیشتر از برداشت سوم بود.

کلیدواژه‌ها

• عمق بهینه
• شاخص‌های ارزیابی
• ارزش تولید

عنوان مقاله [English]

Effect of Salinity and Amount of Irrigation Water on Forage Sorghum Yield in Sistan Plain

نویسندگان [English]

• halimeh piri ¹
• Hossein Ansari ²
• m p ³

¹ faculty member of zabol univesity

چکیده [English]

The main factor for managing and scheduling irrigation in dry area, is the plant response to drought stress. The majority of irrigation water in  these areas contains soluble salts, therefore, salinity stress should be considered at the same time. Hence, this study was conducted in order to obtain the optimum depth of irrigation, considering drought and salinity stress individually and simultaneously, at three cutting times of forage sorghum in Sistan plain.This experiment used split plot in time in a factorial design with three levels of salinity (2, 5, and 8 dS.m^-1) and four irrigation levels (50%, 75%, 100%, and 120% water requirement) at three cutting stages, with three replications. The depth of the water was determined for salinity levels and at various cuttings. In order to determine the separate and combined effects of salinity and irrigation water, the following criteria were used were used in each cutting: the index of final production compared to irrigation water depth (MP_I), the final production compared to the salinity (MP_ECw), marginal rate of technical replacement for salinity and water (MRTS_I, _ECw ), the final output value of the irrigation water depth (VMP_I), and the final output value of the salinity (VMP_ECw). MP_I index showed that for each one centimeter increase in irrigation water depth, the first cutting had the least change in production(1.22 ton.ha^-1) and the third cutting had the maximum amount (9.2 ton.ha^-1). MP_ECw index showed that in the low salinity treatments, the second and third cuttings had, respectively, the lowest and the highest yield loss. MRTS index showed that in order for production to stay the same with one unit increase in salinity, the irrigation water depth must increase in the first, second, and third cuttings by, respectively, 5.86, 1.97 and 1.72 centimeter. Also, with increasing salinity levels in the all three cutting, optimum irrigation depth increased and in the all salinity levels, optimum irrigation depth in the first cutting was more than the second cutting, and in the second cutting it was more than the third cutting.   

کلیدواژه‌ها [English]

• Optimum irrigation depth
• Assessment indicators
• Output value