نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار پژوهش، بخش تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، همدان، ایران.

2 Assistant Prof., Economic, Social and Extension Research Department, Hamedan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Hamedan, Iran.

چکیده

 
روند رشد جمعیت و محدودیت منابع تولید، ضرورت و اهمیت ارتقاء بهره­وری این منابع را بیش از پیش نمایان می­سازد. با توجه به محدودیت منابع آب و خاک، تنها راه ارتقاء کمیت تولیدات کشاورزی افزایش اثر عوامل تولید است که در پژوهش حاضر در مورد محصول سیب­زمینی در دو سیستم آبیاری بارانی و نشتی تحت مدیریت زارعین مورد بررسی قرار گرفته است. این پژوهش با روش نمونه­گیری طبقه­بندی شده و با تکمیل پرسشنامه از 95 سیب­زمینی­کار در منطقه انجام شده است. مقدار آب مصرفی در سیستم نشتی با استفاده از دستگاه WSC فلوم و در سیستم بارانی که از نوع کلاسیک ثابت بود با استفاده از نصب کنتور در ابتدای قطعات و در سه مرحله، با اندازه­گیری دبی آبپاش­ها انجام شد. در سنجش بهره­وری نهاده­ها از تابع تولید استفاده شد.  برای این هدف و به منظور تعیین رابطه محصول با نهاده­های تولید، تابع تولید کاب داگلاس به کار رفت. بر اساس نتایج حاصله، در سیستم آبیاری بارانی میانگین بهره­وری بذر و کود فسفات به ترتیب 9/10 و 1/169 کیلوگرم محصول برای هر کیلوگرم بذر و کود فسفات و بهره­وری آب، 5/6 کیلوگرم محصول در هر مترمکعب آب اندازه­گیری شد. در سیستم آبیاری نشتی میانگین بهره­وری بذر و کود فسفات به ترتیب 8/9 و 6/158 کیلوگرم محصول برای هر کیلوگرم بذر و کود فسفات بود. بهره­وری آب در این روش آبیاری سه کیلوگرم محصول در هر متر مکعب آب به دست آمد. بنابر این ضرورت دارد برای  افزایش بهره­وری عوامل تولید و استفاده بهینه از منابع آبی از روش­های نوین آبیاری بجای روش آبیاری نشتی استفاده شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Comparison of Productivity of Production Factors in Fixed Classic Sprinkler and Furrow Irrigation Systems in Potato Fields of Kaboodrahang Plane in Hamedan Province

نویسندگان [English]

  • reza bahramloo 1
  • seyed mohsen seyedan 2

1 Assistant Prof., Agricultural Engineering Research Institute Department, Hamedan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, AREEO, Hamedan, Iran.

2 A doctoral student of agricultural economy,Dept.of Agric.Economics, Faculty of Agric., Univ. of Mashhad Ferdowsi, Iran.

چکیده [English]

Trend of population growth and restricted resources highlights the necessity and importance of enhancing productivity of these resources. Increasing the quantity of agricultural products will be possible by increasing the area or yield of crops. In increasing the area of land, there would be limitations in water and other resources. The only way to increase the quantity of agricultural products is increasing the yield in the existing area, which is possible by promoting the inputs impacts. The aim of this study was to measure and compare the productivity of production factors in potato fields under sprinkler and furrow irrigationsystems in Kabodarahang plane. This project was performed using the stratified sampling with a questionnaire and interviewing 95 farmers. The collected data were analyzed in Cobb-Douglas production function. The results showed that in sprinkler irrigation system, the average productivity of seed and phosphate fertilizer were 10.9, 169 kg yield/kg input, respectively, and for water 6.5 kg/m3. These parameters for surface irrigation system were 9.8, 158.6 kg yield/kg input and 3 kg/m3. According to the results, in this area, the productivity of all production factors, specially water, are higher in sprinkler irrigation system. To enhance the productivity of production factors and optimal use of resources, especially water resources, it is recommended to use sprinkler irrigation in potato production.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Cobb-Douglas production function
  • Seed productivity
  • Phosphate fertilizer
  1. اکبری، م. 1377. مقایسه روشهای آبیاری بارانی و سطحی (شیاری) روی عوامل کمی و کیفی سیب‌زمینی. گزارش نهایی. مؤسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی. نشریه شماره 121.
  2. بهراملو، ر. 1388. بررسی فنی و اقتصادی دو روش آبیاری بارانی و تیپ در سه رقم سیب زمینی در همدان. گزارش نهائی. موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی. نشریه شماره 217/88.
  3. بهراملو، ر. و ا. ناصری. 1389. تاثیر پذیری کارائی مصرف آب و عملکرد سیب زمینی رقم سانته از آبیاری محدود. مجله آبیاری و زهکشی. جلد 1. شماره 4.
  4. بهراملو، ر. 1390. بررسی اثر تاخیر در آبیاری در مرحله آغازین رشد بر روی عملکرد و بیماری­های مهم سه رقم سیب زمینی در استان همدان. گزارش نهائی. موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی. شماره 463/90.
  5. حسن­لی، ع.م. 1381. بهره‌وری آب در کشاورزی و راهکارهای افزایش آن، نشریه کمیته بهره‌وری، وزارت جهاد کشاورزی،شماره 36.
  6. کوپاهی، م. و کاظم نژاد،م. 1375. محاسبه بهره­وری عوامل تولید چای با استفاده از تابع تولید ترانسندنتال (متعالی)
  7. فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه. شماره 14 ص59-43.
  8. ﮔﺠﺮﺍﺗﯽ، ﺩ. 1387. ﻣﺒﺎﻧﯽ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺳﻨﺠﯽ، ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺣﻤﻴﺪ ﺍﺑﺮﻳﺸﻤﯽ، ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﻬﺮﺍﻥ. 245 صفحه.
  9. ﺳﻼﻣﯽ، ﺡ.ﺍ. 1376. ﻣﻔﺎﻫﻴﻢ ﻭ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﮔﻴﺮﯼ ﺑﻬﺮﻩ­ﻭﺭﯼ ﺩﺭ ﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ، ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ ﻭ ﺗﻮﺳﻌﻪ , ﺷﻤﺎﺭﻩ 18 .
  10. شهبازی، ح. ، م.ح. صدر و م. صالحی.1380. مقایسه فنی و بررسی راندمان مصرف آب و عملکرد محصول در دو روش آبیاری بارانی و نشتی بر‌روی چغندر قند، بیست ‌و سومین سمینار سالانه کارخانه‌های قند وشکر ایران. شهریورماه 1380،مشهد .
  11. ﺩﺷﺘﯽ، ق. 1374. ﺍﻫﻤﻴﺖ ﺑﻬﺮﻩ ﻭﺭﯼ ﺩﺭ ﻓﺮﺁﻳﻨﺪ ﺗﻮﺳﻌﻪ ﮐﺸﺎﻭﺭﺯﯼ , ﻣﺠﻠﻪ ﺟﻬﺎﺩ. شماره 22.
  12. جعفری، ع.م. و س.م. رضوانی.1380. راهکارهای مقابله با بحران آب. گزارش نهائی. سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان همدان. شماره 275.
  13. حسین­زاده، ج، سلامی، ح و صدر، س.ک. 1386. برآورد ارزش اقتصادی آب در تولید محصولات زراعی با استفاده از توابع تولید انعطاف­پذیر ( مطالعه موردی: دشت مراغه - بناب)، دانش کشاورزی، 17(2): 1-14.
  14. حیدری، ن.، عباسی، ف.، اشرفی، ف. و سهراب، ف. 1388. برنامه راهبردی بهره­وری آب کشاورزی. گزارش نهایی. مؤسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی. شماره ثبت 65/88. 294 صفحه.
  15. رضوانی، س.م. و ع.م. جعفری. 1383. ارزیابی فنی و اقتصادی سیستم‌های آبیاری بارانی اجرا شده در مزارع سیب زمینی در استان‌های همدان و اصفهان. مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی همدان. همدان.
  16. سازمان جهاد کشاورزی استان همدان. 1394. آمار پایه­ای سال 1393. سایت سازمان جهاد کشاورزی استان همدان. http://hamedan.agri-jahad.ir
  17. بی­نام. 1394. سیمای آب در استان همدان. شرکت آب منطقه­ای استان همدان. نشریه شماره 77. 40 صفحه.
  18. عباسی، ف.، ناصری، ا.، سهراب، ف.، باغانی، ج.، عباسی، ن. و اکبری، م. 1394. ارتقای بهره­وری مصرف آب. مؤسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی. 65 صفحه.
  19. عبدل قوزلوجه، ع. و حاجی­رحیمی، م. 1392. تحلیل بهره­وری نهاده آب در تولید سیب­زمینی به روش آبیاری تحت فشار در دشت همدان- بهار. ششمین همایش یافته­های پژوهشی کشاورزی. دانشگاه کردستان.
  20. قدمی،ع. و س.م.سیدان. 1385. ارزیابی فنی و اقتصادی مصرف آب در آبیاری سطحی سیب­زمینی در منطقه بهار. گزارش نهایی. موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی. نشریه شماره 217/85.
  21. ﮔﺠﺮﺍﺗﯽ، ﺩ. 1387. ﻣﺒﺎﻧﯽ ﺍﻗﺘﺼﺎﺩ ﺳﻨﺠﯽ، ﺗﺮﺟﻤﻪ ﺣﻤﻴﺪ ﺍﺑﺮﻳﺸﻤﯽ، ﺍﻧﺘﺸﺎﺭﺍﺕ ﺩﺍﻧﺸﮕﺎﻩ ﺗﻬﺮﺍﻥ. 245صفحه.
  22. مهرابی بشرآبادی، ح. و موسی­نژاد، م. ع. 1374. بررسی بهره­وری عوامل تولید پسته در شهرستان رفسنجان. دانشگاه تربیت مدرس. پایان نامه. کارشناسی ارشد.
  23. Bahramloo, R. and Nasseri, A. 2009. Optimum Irrigation Events for Potato Cultivar Agria. Intrnational journal of agriculture & biology. 11(6), 712-716.
  24. Doorenbos, J. and Pruitt, W.O. 1977. Crop water requirements, Irrigation and Drainage. Paper No. 24. FAO. Rome. Itally.
  25. Droogers, P. 2001. Simulation models to assess water productivity at different scales. IWMI. P.O.Box 2075. Colombo. Srilanka.
  26. Nasseri, A., Bahramloo, R., 2009. Potato cultivar Marfuna yield and water use efficiency responses to early-season water stress. Intrnational journal of agriculture & biology. 11(2), 201-204.
  27. Rosegrant, M.W. and Cai, x. 2006. Water productivity and cereal production: A global perspective. IFPRI, 2033, k.St., N.W. Washington DC.