نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشی بخش تحقیقات اقتصادی، اجتماعی و ترویجی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی یزد، سازمان تحقیقات ،آموزش و ترویج کشاورزی،یزد، ایران.

چکیده

اجرای طرحهای آبیاری تحت فشار در استان یزد همواره با مشکلاتی روبرو بوده است.هدف این تحقیق واکاوی عوامل موثر بر عدم بکارگیری روش آبیاری تحت فشار توسط پسته­کاران استان یزد بود.روش تحقیق از نوع توصیفی- پیمایشی و ابزار پمایش پرسشنامه بوده است. بدین­منظور از جامعه آماری 7265 نفری  با استفاده از روش نمونه­گیری تصادفی از 130 پسته­ کار مصاحبه به عمل آمد. عوامل موثر بر عدم بکارگیری آبیاری تحت فشار به عوامل فنی، اقتصادی، اجتماعی، آموزشی و محیطی تقسیم شدند.نتایج تحقیق نشان داد که طراحی و اجرای نامناسب سیستم آبیاری تحت فشار، بالا بودن بهره وام­ها و کوتاه بودن زمان باز پرداخت آنها، تحمیل کردن و مجبور کردن بهره­برداران برای اجرای سیستم، برگزارنشدن دوره­های آموزشی در زمینه آبیاری تحت فشار و خیس نشدن خاک تا عمق مورد نظر از مهمترین دلائل تولیدکنندگان پسته در عدم بکارگیری طرحهای آبیاری تحت فشار در هریک از عوامل مورد بررسی می­باشد.نتایج تحلیل عاملی متغییرها نشان داد که بیشترین مقدار ویژه مربوط به عامل آموزشی وسپس به ترتیب عوامل اقتصادی،فنی،اجتماعی و محیطی بوده و این عوامل مجموعا 74 /74 درصد از عوامل موثر بر عدم گرایش به آبیاری تحت فشار را تبیین می­کنند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Assistant Prof, Economic, Social and Extension Research Department, Yazd Agricultural and Natural Resources and Education Center, AREEO, Yazd, Iran.

نویسنده [English]

  • jalal salem

Assistant Prof, Economic, Social and Extension Research Department, Yazd Agricultural and Natural Resources and Education Center, AREEO, Yazd, Iran.

چکیده [English]

Implementation of pressurized irrigationsystems in Yazd province has faced problems in respect to farmers’ participation.This study aimed at identifying effective factors on pistachio farmers’ reluctance to adoption of pressurized irrigation. The research method usedwasdescriptiveand survey toolwas a questionnaire that was completed by interview. The target group included the pistachio farmers’ who had not reluctance in pressurized irrigation in Yazd province, and among them, 130 were selected by random sampling method. According to surveys taken from literature, effective factorson reluctance toadoption of pressurized irrigationwere divided in to technical factors, economic, social, educational,and environmental. As shown by the results,design and implementation of pressurized irrigation system, high interest rates, short duration of their repayment, pressing and obliging the farmers to the system,lake of training courses on the pressurized irrigation,and not wetting soil to the desired depth were the main reasons for the lack of interest by pistachio farmers’ to adopt pressurized irrigation. The results of the factor analysis of variables affecting this reluctance showedthat most of the special- effect was due to educational factors followed by economic factors and the technical, social and environmental were effective factors on pistachio farmers’ reluctance to adoptpressurized irrigation. The sum of these factors could explain 74.74   percent of the variance of resistance to reluctance topressurized irrigationsystems in Yazd province.

کلیدواژه‌ها [English]

  • factor analysis
  • Descriptive research
  • Educational factor
  1. اعظمی، ا، زرافشان، ک، دهقانی سانیج، ح و گرجی، ع. 1390. واکاوی نیازهای آموزشی بهره‌­برداران سیستم­‌های آبیاری تحت فشار در استان کرمانشاه. فصلنامه علمی پژوهشی آب و خاک،دوره 25، شماره 5، ص 1119- 1121.
  2. امیری­اردکانی،موزمانی،غ. 1382.مشکلات و موانع بهره­گیری از سیستم­های آبیاری تحت فشار در استان کهگیلویه و بویر احمد.فصلنامه علمی پژوهشی علوم آب وخاک، دوره 2، شماره 17، ص 230-245.
  3. تقوایی، م، بسحاق، م و سالاروند، ا .1389. تحلیلی بر عوامل موثر در عدم استفاده از سیستم­های آبیاری تحت فشار در روستاهای ایران (مطالعه موردی : مناطق روستایی شهرستان ازنا).فصلنامه علمی پژوهشی مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، دوره اول، شماره 2، ص 11-23.
  4. جهان­نما،ف.1381.عوامل اجتماعی و اقتصادی موثر در پذیرش سیستمهای آبیاری تحت فشار (مطالعه موردی استان تهران).فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد کشاورزی و توسعه، دوره 9، شماره 36، ص237-258.
  5. حسینی، ا، پناهی، ف و داغستانی م. 1394. شناسائی عوامل موثر بر سطح مشارکت کشاورزان در مدیریت شبکه­های آبیاری و زهکشی استان بوشهر، فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشهای ترویج و آموزش کشاورزی، دوره 8، شماره 2، ص85-71.
  6. حیاتی، د و لاری، م. 1379. مشکلات و موانع بکارگیری فناوری آبیاری بارانی از سوی کشاورزان. فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد کشاورزی و توسعه، دوره هشتم، شماره32،187- 213.
  7. خلیلیان،ص، موسوی، ح.1384. ارزیابی آثار ریسکی کاربرد سیستمهای آبیاری تحت فشار، مطالعه موردی شهرستان شهرکرد، فصلنامه علمی پژوهشی اقتصاد کشاورزی و توسعه، ویژه نامه بهره­وری و کارایی، دوره 13،شماره 52، ص113-148.
  8. سازمان جهاد کشاورزی یزد.1395. آمارنامه­کشاورزی، انتشارات معاونت اقتصادی و برنامه­ریزی سازمان جهاد کشاورزی یزد، گزارش 3-95،ص1-80.
  9. شرکت سهامی آب منطقه­ای استان یزد. 1394. گزارش وضعیت منابع آبهای زیرزمینی استان یزد. انتشارات روابط عمومی شرکت سهامی آب منطقه­ای یزد ، گزارش 15-94،ص1-15.
  10. کرمی،ع، نصرآبادی،ع و رضایی مقدم،ک. 1380.پیامد­های نشر نوآوری آبیاری بارانی و نابرابری و فقر روستا، فصلنامه اقتصاد کشاورزی و توسعه، دوره هشتم، شماره 31، ص163-186.
  11. محبوبی، م ، اسماعیلی، م و یعقوبی، ج .1392. بررسی عوامل بازدارنده و پیش برنده کاربرد روشهای جدید آبیاری توسط کشاورزان در خراسان جنوبی، مجله مدیریت آب و آبیاری، دوره 1، شماره1، ص87-98 .
  12. محمدی دینانی، م و مهرابی بشرآبادی، ح. 1379. بررسی اقتصادی تبدیل آبیاری غرقابی به آبیاری تحت فشار در نخلستانهای بم. اقتصاد کشاورزی و توسعه، دوره هشتم، شماره 31، ص 115-136.
  13. نصرآبادی،ع و حیاتی، د. 1393. بررسی عوامل موثر بر مشارکت بهره­برداران در توسعه شبکه­های آبیاری تحت فشار در شهرستان نیشابور، نشریه پژوهش آب در کشاورزی، جلد 28، شماره 4،ص725-705.
  14. Middleton, M. J. & Midgley, C. 1997. Avoiding the demonstration of lack ofability: An under explored aspect of goal theory, Journal of Educational Psychology, 89(4), 710-718.
  15. Friedlander, L. 2013.Technical considerations affecting adoption of drip irrigation in sub-sahran Africa, Agricultural water management, volume 126, 125-132.
  16. Krishna, A.2000.Understanding economicdevelopment,community peace and democratic, .Journal ofEconomic Review, 124, 51-53.
  17. Lahannama, F. 2002.Socio-economic factors related to acceptance of pressurized irrigation systems – a case studyin Tehran,Journal of Agricultural Economics and Development, 4(36), 237-260.
  18. Nguyen M. 2008. Farmers satisfaction with aquaculture – A logistic model in Vietnam,Ecological Economics, 62(3), 525-531.
  19. Oka, T.& Borkman,T. 2000. The history, concepts and theories of self-help groups: from an international perspective,The Japanese Journal of Occupational Therapy, 83, 77-86.
  20. Raghuvanshi, C.S.& Goel, R.K..2014.Farmer's irrigation management knowledge as a determinant of farm income: An empirical study,  MaharajaAgrasen Institute of Management and Technology, India.