نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• علی مومن پور ¹
• مریم دهستانی اردکانی ²
• ولی سلطانی گردفرامرزی ³
• محمد هادی راد ⁴
• محمدرضا وظیفه شناس ⁵
• امین آناقلی ⁴
• فاطمه احمدی ⁶
• زهرا جماعتی اردکانی ⁶

¹ استادیار مرکز ملی تحقیقات شوری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یزد، ایران.

² استادیار گروه علوم باغبانی دانشگاه اردکان

³ محقق مرکز ملی تحقیقات شوری

⁴ استادیار مرکز ملی تحقیقات شوری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یزد، ایران

⁵ استادیار بخش تحقیقات زراعی-باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یزد، ایران

⁶ دانشجوی کارشناسی ارشد گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه اردکان، اردکان، یزد، ایران.

چکیده

 به­منظور تعیین آستانه تحمل به شوری و شیب کاهش عملکرد در برخی از ارقام و ژنوتیپ­های انتخابی انار، پژوهشی به صورت آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملأ تصادفیبادوعاملژنوتیپانار در 12 سطح (شیشه­کپ فردوس، ملس یزدی، ملس ساوه، رباب نیریز، گلنار زینتی ساوه، گلنار زینتی سروستان، گلنار زینتی شهداد، نرک لاسجرد سمنان، وحشی بابلسر، پوست سیاه اردکان، چاه افضل و وشیک ترش سراوان) و میانگین شوریخاکدر پنجسطح (5/1، 8/3، 2/6، 3/9 و 6/12 دسی­زیمنس برمتر)و با چهار تکرار (مجموعا 240 گلدان)، انجامشد.بر اساسنتایج،کمترین میزان آستانه تحمل به شوری در ژنوتیپ وشیک ترش سراوان (02/3 دسی­زیمنس ­بر­متر) و پس از آن در رقم ملس ساوه (25/3 دسی­زیمنس ­بر­متر) و گلنار زینتی ساوه (40/3 دسی­زیمنس ­بر­متر)، مشاهده شد. بیشترین آستانه تحمل به شوری در ژنوتیپ­های گلنار زینتی شهداد، چاه افضل، پوست سیاه اردکان و رقم ملس یزدی، به­ترتیب به میزان (90/4، 70/4، 38/4 و 17/4 دسی­زیمنس­بر­متر) و بیشترین مقدار شیب کاهش عملکرد به ازای افزایش هر واحد شوری (بر حسب دسی­زیمنس ­برمتر)، در ژنوتیپ گلنار زینتی ساوه (89/7 درصد)و پس از آن در ژنوتیپ­های گلنار زینتی سروستان (39/7%)، وشیک ترش سراوان (69/6%) و رقم ملس ساوه (33/6%)، مشاهده شد. کمترین مقدار شیب کاهش عملکرد در ژنوتیپ­های چاه افضل، پوست سیاه اردکان و نرک لاسجرد سمنان به­ترتیب به میزان (83/2%، 88/2% و 89/2%)، مشاهده شد. در مجموع نتایج نشان داد که میزان شوری که موجب کاهش عملکرد 50% در ژنوتیپ­های چاه افضل، پوست سیاه اردکان و نرک لاسجرد سمنان شد، در حدود دو برابر میزان شوری بود که موجب کاهش عملکرد 50% در ژنوتیپ­های گلنار زینتی ساوه، گلنار زینتی سروستان و وشیک ترش سراوان و رقم ملس ساوه شده بود. کاهش 50% عملکرد در ژنوتیپ­های چاه افضل، پوست سیاه اردکان و نرک لاسجرد سمنان به ترتیب در شوری­های­ 37/22، 74/21 و 10/21 دسی­زیمنس برمتر، مشاهده شد. در پژوهش­های قبلی گزارش شده است کهدر شوری 4/8 دسی‏زیمنس­بر­متر تا میزان 50% از عملکرد (بیوماس) درختان انارکاسته می­شود، در حالیکه نتایج این پژوهش نشان داد که در ژنوتیپ­های چاه افضل، پوست سیاه اردکان و نرک لاسجرد سمنان در شوری 4/8 دسی‏زیمنس بر متر تنها به ترتیب 47/10، 58/11 و 30/13 درصد از عملکرد کاسته شد.بر این اساس، ژنوتیپ­های چاه افضل، پوست سیاه اردکان و نرک لاسجرد سمنانبرای انجام آزمایش ها و مطالعات تکمیلی و کاشت به عنوان پایه در ایستگاه چاه افضل مرکز ملی تحقیقات شوری انتخاب شدند.

کلیدواژه‌ها

• آب و خاک شور
• پوست سیاه اردکان
• ژنوتیپ چاه افضل
• شیب کاهش عملکرد
• نرک لاسجرد سمنان

عنوان مقاله [English]

Evaluation of Salinity Tolerance Threshold of Selected Pomegranate Genotypes

نویسندگان [English]

• Ali Momenpour ¹
• Maryam Dehestani ²
• Vali Soltani Gerdfaramarzi ³
• Mohammad Hadirad ⁴
• Mohammadreza Vazhfeshenas ⁵
• Amin Anagholi ⁴
• Fatemeh Ahmadi ⁶
• Zahra Jamaati ⁶

¹ Assistant Professor, National Salinity Research Center, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Yazd, Iran

² Assistant Professor, Department of Horticultural Science, Faculty of Agriculture & Natural Resources, Ardakan University, Ardakan, Iran.

⁶ MSc student, Department of Horticultural Science, Faculty of Agriculture & Natural Resources, Ardakan University, Ardakan, Iran

چکیده [English]

In order to determine salinity tolerance threshold and yield decrease per unit increase of soil salinity in selected pomegranate genotypes, a factorial experiment was carried out based on completely randomized design (CRD), with two factors: genotypes in 12 types (Shisheh Kap Ferdus, Malas Yazdi, Malas Saveh, Rabab Neyriz, Golnar Saveh, Golnar Sarvestan, Golnar Shahdad, Narak Lasjerd Semnan, Vahshi Babolsar, Post Siyah Ardakan, Chah Afzal and Voshik Torsh Saravan) and soil salinity at five levels (1.5, 3.8, 6.2, 9.3 and 12.6 dSm^-1). According to the results, the lowest salinity tolerance threshold was observed in Voshik Torsh Saravan (3.02 dS/m), Malas Saveh (3.25 dS/m) and Golnar Saveh (3.40 dS/m) genotypes, and the highest salinity tolerance threshold was observed in Golnar Shahdad (4.90 dS/m), Chah Afzal (4.70 dS/m), Post Siyah Ardakan (4.38 dS/m), and Malas Yazdi (4.17 dS/m) genotypes. The highest yield reduction slope was observed in Golnar Saveh (7.89%), Golnar Sarvestan (7.39%), Voshik Torsh Saravan (6.69%), and Malas Saveh (6.33%) genotypes, respectively. In contrast, the lowest yield reduction slope was observed in Chah Afzal (2.83%), Post Siyah Ardakan (2.88%) and Narak Lasjerd Semnan (2.89%) genotypes, respectively. Overall, the results showed the levels of salinity that reduced the yield by 50% in Chah Afzal, Post Siyah Ardakan and Narak Lasjerd Semnan genotypes were about twice greater than salinity that reduced the yield by 50% in Golnar Saveh, Golnar Sarvestan, Voshik Torsh Saravan and Malas Saveh genotypes. EC₅₀ in Chah Afzal, Post Siyah Ardakan, and Narak Lasjerd Semnan genotypes were observed at 22.37, 21.74 and 21.10 dS/m. At salinity level of 8.4 dS/m, yield reductions in Chah Afzal, Post Siyah Ardakan and Narak Lasjerd Semnan genotypes were only 10.47%, 11.58%, and 13.30%, respectively, which were lower than the 50% value previously reported. Therefore, these three genotypes were selected for further studies and planting as rootstocks in Chah Afzal Station of National Salinity Research Center.

کلیدواژه‌ها [English]

• Chah Afzal genotype
• Narak Lasjerd Semnan
• Post Siyah Ardakan
• Saline water and soil
• Total biomass
• Yield reduction slope