نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان سمنان (شاهرود)
چکیده
به منظور بهبود شاخص‌بهره‌وری آب آبیاری و تخصیص آب صرفه‌جویی شده به آبیاری محدود اراضی دیم مجاور، روش‌های مختلف کمآبیاری در دو سامانه آبیاری سطحی و بارانی برای گندم آبی ارقام شیراز و پیشتاز و در مزارع زارعین شهرستان سلسله در سال زراعی 86-1385 مورد بررسی قرار گرفت. در آزمایش مربوط به آبیاری بارانی با قرار دادن تعدادی قوطی در ارتفاع 90 سانتی‌متری و متناسب با ارتفاع گندم، اقدام به اندازهگیری آب آبیاری در فواصل مختلف از تک‌‌آبپاش با چهار نمونه شد و عملکرد نیز در همان نقاط اندازهگیری شد. در آزمایش مربوط به آبیاری سطحی نیز تیمارهای قطع آبیاری شامل آبیاری کامل، قطع اوّلین آبیاری بهاره و قطع اوّلین و سوّمین آبیاری بهاره، اعمال و عملکرد گندم در این تیمارها تعیین گردید. با مشخص بودن عملکرد محصول و آب مصرفی کل (بارش و آب آبیاری)، شاخص بهرهوری کل آب مصرفی تعیین شد. نتایج نشان داد در شرایط آبیاری بارانی و با استفاده از توابع تولید، کاهش 29/4 درصد آب مصرفی در طول دوره آبیاری بیشینه بهرهوری کل آب مصرفی را علیرغم اندکی کاهش عملکرد محصول بیشینه بهره وری کل آب مصرفی را به دنبال داشت. در شرایط آبیاری سطحی نیز، قطع اولین آبیاری بهاره (تیمار 78 درصد آبیاری کامل)، سبب افزایش 3/3 درصدی عملکرد در مقایسه با شاهد شد که علت آن را می‌توان به عدم ضرورت انجام اولین آبیاری بهاره دانست. در تیمار کمآبیاری توسعه عمقی ریشه به میزان 10/5 درصد بیشتر از شرایط آبیاری کامل مشاهده شد و این منجر به افزایش عمق خاک موثر و اثربخشی آن در تامین نیاز آبی گیاه شد و در نتیجه سبب گردید که کاهش عمق آب آبیاری با کمآبیاری، منجر به کاهش قابل ملاحظه عملکرد نشود. با تخصیص آب صرفه‌جویی شده ناشی از انجام کمآبیاری، برای انجام تک‌آبیاری زمان کاشت یا تک‌آبیاری بهاره در اراضی گندم دیم مجاور، بهرهوری کل آب کاربردی به میزان 9/3 درصد افزایش یافت.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Deficit Irrigation and Supplemental Irrigation Management for Rainfed and Irrigated Wheat in Selseleh Region
نویسنده [English]
- Ali Reza Tavakoli
AERI, AREEO
چکیده [English]
In order to improve irrigation water productivity and to allocate the saved water to limited irrigation of the adjacent areas, different deficit irrigation methods were studied under surface and sprinkler irrigation systems for two wheat cultivars (Pishtaz and Shiraz), during 2006-07, in Selseleh region located in Lorestan province, Iran. The objectives of this study were to find the optimum water depth in sprinkler irrigation and non-effective irrigation in surface irrigation. Different levels of irrigation water were studied under sprinkler irrigation by using a single source. The treatments of surface irrigation included full irrigation, withholding the first irrigation in spring, withholding the first and third irrigation in spring time. The grain yield, irrigation water use, and water productivity were measured in different treatments. Under sprinkler irrigation, optimum level of deficit irrigation was realized with 29.4% of full irrigation treatment (220.5 mm). Under surface irrigation, withholding of the first spring irrigation (78 percent of full irrigation) was the optimum treatment. Under surface irrigation, deficit irrigation led to 22% irrigation water saving and 3.3% increase in grain yield. Root expansion in the deficit irrigation treatments and, consequently, increase in effective soil moisture availability limited grain yield reduction. Under deficit irrigation, deep root expansion was 10.5 percent more than full irrigation condition. Increasing the effective soil depth prevented yield decline. Water saving by deficit irrigation can be used for single irrigation of adjacent rainfed areas (at planting time or critical stages of spring time), which increases total water productivity by 9.3%.
کلیدواژه‌ها [English]
- Production function
- Rainfed
- Root expansion
- Sprinkler irrigation
- Surface irrigation
- Yield
)