مقاله پژوهشی
علی شاهنظری؛ مهدی جعفری تلوکلایی؛ رسول نوری خواجه بلاغ
چکیده
مطالعه حاضر با هدف بررسی شاخص‌های بهره‌وری و انرژی محصولات شلتوک، گندم، ذرت علوفه‌ای، ذرت دانهای و مرکبات در دشت تجن در سال زراعی 02-1401 انجام شد. نمونه‌گیری براساس 300 پرسشنامه طرح شده انجام گردید که اطلاعات جمع‌آوری شده شامل نفر-روز نیروی انسانی، ساعات کاری استفاده از ماشینآلات، مصرف سوخت ماشینآلات، مقدار مصرف کودهای ...
بیشتر
مطالعه حاضر با هدف بررسی شاخص‌های بهره‌وری و انرژی محصولات شلتوک، گندم، ذرت علوفه‌ای، ذرت دانهای و مرکبات در دشت تجن در سال زراعی 02-1401 انجام شد. نمونه‌گیری براساس 300 پرسشنامه طرح شده انجام گردید که اطلاعات جمع‌آوری شده شامل نفر-روز نیروی انسانی، ساعات کاری استفاده از ماشینآلات، مصرف سوخت ماشینآلات، مقدار مصرف کودهای نیتروژن، فسفات، پتاسیم، مقدار مصرف انواع سموم شیمیایی شامل علف‌کش، قارچ‌کش و حشرهکش، مقدار آب مصرفی، مقدار بذر مصرفی و مقدار تولید بود. نتایج نشان داد که بالاترین میزان انرژی در دشت تجن در بخش انرژی ورودی برای محصول شلتوک (593256 مگاژول در هکتار)، انرژی خروجی برای محصول ذرت علوفه‌ای (141795 مگاژول در هکتار)، انرژی خالص برای محصول ذرت علوفه‌ای (53/110758 مگاژول در هکتار) و بهره‌وری انرژی نیز برای محصول ذرت علوفه‌ای (1/1 کیلوگرم بر مگاژول) بوده است. همچنین در بین تمامی محصولات، به ترتیب چهار نهاده آب مصرفی، کود نیتروژن، ماشینآلات و سوخت بیشترین میزان مصرف انرژی را به خود اختصاص دادهاند. نتایج حاصل از بررسی وضعیت بهره‌وری فیزیکی آب نشان داد بیشترین میزان بهره‌وری در دشت تجن مربوط به ذرت علوفه‌ای و کمترین میزان بهره‌وری مربوط به شلتوک 5/0 کیلوگرم بر مترمکعب میباشد. به طور کلی، برای افزایش بهره‌وری اراضی و محصولات از لحاظ شاخص‌های بهره‌وری و انرژی، باید از کشت گیاهان با عملکرد مناسب، بیشترین میزان بهره‌وری و کمترین میزان مصرف نهاده‌ها استفاده کرد که در میان محصولات مورد پژوهش، ذرت علوفه‌ای شرایط مناسب‌تری داشت.
مقاله پژوهشی
استفاده از مدل ها، معادلات انتقالی، شبکه عصبی
سعید حبیبی؛ مجتبی خوش‌روش؛ رسول نوری خواجه بلاغ
چکیده
آب، غذا و انرژی سه منبع اساسی برای حفظ زندگی و توسعه اقتصاد اجتماعی هستند و بهطور جداییناپذیری به هم مرتبط هستند. هدف مطالعه حاضر بررسی شاخص‌های بهره‌وری آب، انرژی و پتانسیل گرمایش جهانی محصولات عمده زراعی یعنی گندم و کلزا در دو اقلیم متفاوت در دشت ساری و دشت شریفآباد بود. برای بررسی این شاخصها در محصول گندم و کلزا ...
بیشتر
آب، غذا و انرژی سه منبع اساسی برای حفظ زندگی و توسعه اقتصاد اجتماعی هستند و بهطور جداییناپذیری به هم مرتبط هستند. هدف مطالعه حاضر بررسی شاخص‌های بهره‌وری آب، انرژی و پتانسیل گرمایش جهانی محصولات عمده زراعی یعنی گندم و کلزا در دو اقلیم متفاوت در دشت ساری و دشت شریفآباد بود. برای بررسی این شاخصها در محصول گندم و کلزا از داده‌های مقطعی سال زراعی 1401-1400 استفاده شد. ابتدا حجم نمونه براساس رابطه کوکران مشخص شد. سپس نمونه‌گیری براساس پرسشنامه طرح شده توسط خود محققان انجام گردید. پرسشنامه‌ها به تعداد 300 پرسشنامه بود که اطلاعات جمع‌آوری شده شامل مقدار مصرف نهاده‌ها و مقدار تولید بود. نتایج بهره‌وری فیزیکی آب نشان داد که میانگین بهره‌وری فیزیکی آب در دشت ساری برای محصولات گندم و کلزا به ترتیب برابر با 13/1 و 67/0 کیلوگرم بر مترمکعب و در دشت شریفآباد بهترتیب 83/0 و 35/0 کیلوگرم بر مترمکعب بوده است. در ادامه نتایج به دست آمده برای شاخص‌های انرژی نشان داد که بالاترین میزان انرژی ورودی در دشت ساری و شریفآباد برای محصول گندم بهترتیب برابر با 80618 و 71072 مگاژول در هکتار بوده است. همچنین نتایج حاصل برای انتشار گازهای گلخانهای نشان داد که میزان انتشار گازهای گلخانهای در دشت ساری بیشتر از دشت شریفآباد بوده که علت این امر استفاده بیش‌ازحد کود و سموم در دشت ساری میباشد به‌طوری‌که بالاترین میزان انتشار گازهای گلخانهای در دشت ساری برای محصول گندم برابر با 2495 و در دشت شریفآباد برابر با 2299 کیلوگرم CO2 در هکتار به دست آمد. نتایج کلی نشان داد که عملکرد محصول در مناطق مرطوب بیشتر از مناطق خشک و نیمهخشک نبوده و این شاخص به پارامترهای مختلفی از جمله مصرف آب و بحثهای مدیریتی بستگی دارد.
مقاله پژوهشی
آب موردنیاز، نیاز آبی ، پن من مانتیث
رضا سعیدی
چکیده
برای یک برنامه‌ریزی دقیق آبیاری، باید میزان تخلیه روزانه آب خاک در طول دوره رشد گیاه برآورد شود. تخلیه آب خاک وابسته به مقدار تبخیر-تعرق روزانه گیاه است. در این پژوهش مقدار تبخیر-تعرق روزانه ذرت رقم سینگل کراس 704، در بستر کشت مینی‌لایسیمتر اندازه‌گیری شد. برآورد روزانه تبخیر-تعرق گیاه از طریق پایش مداوم رطوبت خاک انجام شد. مقاومت ...
بیشتر
برای یک برنامه‌ریزی دقیق آبیاری، باید میزان تخلیه روزانه آب خاک در طول دوره رشد گیاه برآورد شود. تخلیه آب خاک وابسته به مقدار تبخیر-تعرق روزانه گیاه است. در این پژوهش مقدار تبخیر-تعرق روزانه ذرت رقم سینگل کراس 704، در بستر کشت مینی‌لایسیمتر اندازه‌گیری شد. برآورد روزانه تبخیر-تعرق گیاه از طریق پایش مداوم رطوبت خاک انجام شد. مقاومت روزنه‌ای برگ‌ها‌ی گیاهان به‌صورت روزانه و توسط دستگاه پرومتر AP4 اندازه‌گیری شد. حد تخلیه مجاز آب خاک در چهار مرحله رشد اولیه(C1) ، توسعه (C2)، میانی (C3) و پایانی (C4)، بر اساس واکنش مقاومت روزنه‌ای برگ‌ها تعیین شد. به این صورت که لحظه افزایش مقاومت روزنه‌ای برگ‌ها (در هر مرحله رشد) نسبت به گیاهان شاهد، زمان اتمام آب سهل‌الوصول و انجام آبیاری جدید بود. فاکتور اصلی شامل اثر مرحله رشد بر میزان تبخیر-تعرق گیاه و ضریب تخلیه مجاز آب خاک بود، که در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی و با سه تکرار بررسی شد. برای شبیه‌سازی مقدار ضریب تخلیه مجاز آب خاک (P) بر اساس تبخیر-تعرق روزانه گیاه (ETc)، از توابع (مدل‌های) رگرسیونی استفاده شد. واسنجی مدل‌ها با داده‌های روزانه در مراحل اولیه و توسعه رشد و ارزیابی مدل‌ها با داده‌های روزانه در مراحل میانی و پایانی رشد انجام شد. همچنین مدل خطی فائو-56 با مدل‌های معرفی‌شده در پژوهش حاضر مقایسه شد. نتایج نشان داد که نرخ ETc ذرت (S.C 704) در مراحل اولیه، توسعه، میانی و پایانی رشد به ترتیب در بازه 5/1-5/4، 9/3-1/7، 4/1-5/7 و 2/0-1/2 میلی‌متر در روز قرار داشت. حد تخلیه مجاز آب خاک در مراحل رشد مذکور به ترتیب 45/0، 66/0، 61/0 و 7/0 محاسبه شد. حساسیت متفاوت در مراحل رشد گیاه باعث شد که حد آب سهل‌الوصول در دوره رشد ثابت نباشد. در مراحل مختلف رشد، افزایش مقدار ETc موجب کاهش ضریب P و کاهش مقدار ETc، باعث افزایش ضریب P شد. توابع خطی، نمایی، لگاریتمی، درجه دوم، توانی و خطی فائو-56 بررسی شد. تابع درجه دوم با شاخص‌های آماری 00035/0=RMSE، 054/0=NRMSE، 0008/0=ME، 000005/-=CRM، 999/0=R2 و 999/0=EF، مدل بهینه در تخمین ضریب P بود. دلیل ضعف عملکرد مدل فائو-56، ثابت بودن حد تخلیه سهل‌الوصول آب و متوسط نرخ ETc در فصل رشد بود. ازاین‌رو مدل فائو-56 اصلاح شد. دستاورد پژوهش این بود که بدون پایش روزانه رطوبت خاک، می‌توان ضریب تخلیه مجاز آب خاک را (با استفاده از ETc) برآورد نمود. این روش به‌خصوص در برنامه‌ریزی آبیاری با دورهای کوتاه، مفید خواهد بود. به‌طوری‌که زمان و حجم مناسب آبیاری برای جلوگیری از اتلاف آب تعیین می‌گردد.
مقاله پژوهشی
مشارکت کشاورزان، ترویجی، نظرخواهی از تولیدکنندگان
اکرم عزیزی فر؛ مصطفی احمدوند؛ آیت اله کرمی
چکیده
امروزه، افزایش تقاضا برای آب از یک سو و کاهش ذخایر و منابع آبی قابل دسترس از سوی دیگر، تضادها و تعارضات آبی در بین بهره‌برداران را افزون ساخته است. از این رو، در این پژوهش که به روش پیمایش از نوع مقطعی انجام پذیرفت به واکاوی تعارضات آبی در بین بهره‌برداران حاشیة رودخانه تغار پرداخته شد. بر این اساس، جامعة آماری تحقیق شامل برنجکاران ...
بیشتر
امروزه، افزایش تقاضا برای آب از یک سو و کاهش ذخایر و منابع آبی قابل دسترس از سوی دیگر، تضادها و تعارضات آبی در بین بهره‌برداران را افزون ساخته است. از این رو، در این پژوهش که به روش پیمایش از نوع مقطعی انجام پذیرفت به واکاوی تعارضات آبی در بین بهره‌برداران حاشیة رودخانه تغار پرداخته شد. بر این اساس، جامعة آماری تحقیق شامل برنجکاران استفاده کننده از آب رودخانه تغار در شهرستان چرام، استان کهگیلویه و بویراحمد بود (230=N) که بر اساس جدول تعیین حجم نمونه کرجسی و مورگان، 140 از آنان به‌عنوان نمونة آماری برآورد و با استفاده از روش نمونه‌گیری طبقه‌ای تصادفی در بین جامعة آماری توزیع گردید. ابزار گردآوری داده‌های تحقیق، پرسشنامه‌ای ساختارمند بود که پس از تأیید روایی صوری آن توسط کارشناسان موضوعی، پایایی پرسشنامه با انجام مطالعه‌ای راهنما و محاسبة ضریب آلفای کرونباخ (70/0≤α) و پایایی ترکیبی در سطح مطلوبی برآورد شد. داده‌های گردآوری شده با استفاده از نرم‌‌افزار SPSS26 و PLS3 Smart تحلیل شدند. یافته‌های پژوهش نشان داد دو نوع تعارضات آب بین فردی (کشاورزان با یکدیگر)، و تعارض کشاورزان با سازمان در بین برنجکاران منطقه قابل مشاهده است. مقدار ضریب تعیین رفتار تضاد نشان داد که دو متغیر درک از کنترل رفتار تضاد، و قصد رفتار تضاد توانسته‌اند 1/57 درصد از تغییرات واریانس رفتار تضاد را تبیین نمایند. علاوه برآن، قصد رفتارتضاد (480/0=β) و درک از کنترل رفتارتضاد (311/0=β)، بیشترین اثر مستقیم و هنجارهای جامعه پیرامون تضاد (190/0=β)، و نگرش نسبت به تضاد (127/0=β)، بیشترین اثر غیرمستقیم را بر بروز رفتار تضاد آب در کشاورزان مورد مطالعه داشته‌اند. از این رو، جلب اعتماد و مشارکت برنجکاران در مدیریت بهره‌برداری از آب رودخانه از طریق تشکیل انجمن‌های آب-بران و همچنین برگزاری کارگاه‌های آموزشی و ترویجی فنون مذاکره و مدیریت تعارض به‌منظور مدیریت تضادر در بین آنان پیشنهاد می‌گردد.