علیرضا نورعلینژاد؛ ابراهیم امیری؛ حسین بابازاده؛ حسین صدقی
چکیده
این پژوهش به منظور تعیین تابع تولید محصول لوبیای معمولی و چشمبلبلی و ارزیابی بهرهوری مصرف آب آبیاری در آستانه اشرفیه در سالهای 1395و 1396 انجام شد. پژوهش حاضر به صورت اسپلیت پلات و در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در 3 تکرار انجام گرفت. تیمارهای اصلی شامل آبیاری 40، 60، 80 و 100 درصد نیاز آبی گیاه و تیمار فرعی شامل بدون کود و 30 ،60 و90 کیلوگرم ...
بیشتر
این پژوهش به منظور تعیین تابع تولید محصول لوبیای معمولی و چشمبلبلی و ارزیابی بهرهوری مصرف آب آبیاری در آستانه اشرفیه در سالهای 1395و 1396 انجام شد. پژوهش حاضر به صورت اسپلیت پلات و در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در 3 تکرار انجام گرفت. تیمارهای اصلی شامل آبیاری 40، 60، 80 و 100 درصد نیاز آبی گیاه و تیمار فرعی شامل بدون کود و 30 ،60 و90 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و دو رقم لوبیا (لوبیا معمولی و چشم بلبلی) بود. نتایج تحقیق نشان داد که در سالهای آزمایش اثر آبیاری و کود نیتروژن بر عملکرد دانه و سایر صفات زراعی در سطح پنج درصد معنیدار بود. میانگین عملکرد دانه دو ساله، در تیمار 100 درصد نیاز آبی و سطح کودی 60 کیلوگرم نیتروژن در هکتار در رقم لوبیا معمولی و لوبیا چشمبلبلی به ترتیب 3486 و 3646 کیلوگرم در هکتار بود. بیشترین بهرهوری مصرف آب در اثر متقابل رقم و آبیاری بر عملکرد دانه در سالهای 1395 و 1396 به ترتیب 48/0 و 47/0 کیلوگرم در متر مکعب بود.بهرهوری مصرف آب در اثر متقابل کود نیتروژن و ارقام لوبیا در سالهای مزبور در 100 درصد نیاز آبی و مقادیر 30 و 60 کیلوگرم نیتروژن در هکتار، بین 42/0 و 46/0 کیلوگرم در متر مکعب، متغیر بود. نتایج تخمین تابع تولید حاکی از افزایش عملکرد دانه با مصرف کود نیتروژن 30 کیلوگرم در هکتار در مقایسه با شاهد بود. اما با افزایش تدریجی کود نیتروژن، مقدار عملکرد با کاهش مواجه شد. بر اساس پژوهش حاضر می توان مقدار 100 درصد نیاز آبی را برای عملکرد دانه در هر دو لوبیا توصیه نمود، با این شرط که میزان کود مصرفی برای لوبیای معمولی60 کیلوگرم نیتروژن در هکتار و برای لوبیای چشم بلبلی 30 کیلوگرم نیتروژن در هکتار باشد.
سید ابراهیم دهقانیان؛ صادق افضلی نیا
چکیده
تاکنون در زمینه اثرات روشهای خاکورزی حفاظتی و آبیاری هر یک به صورت جدا بر محصول ذرت، پژوهشهای زیادی انجام شده، اما اثرات توأم این دو عامل در کشت ذرت کمتر مورد توجه قرار گرفته است. بنابراین، در این پژوهش اثر روشهای خاکورزی حفاظتی و آبیاری بر خصوصیات خاک، بهرهوری مصرف آب و عملکرد ذرت در قالب طرح کرتهای خرد شده با نه ...
بیشتر
تاکنون در زمینه اثرات روشهای خاکورزی حفاظتی و آبیاری هر یک به صورت جدا بر محصول ذرت، پژوهشهای زیادی انجام شده، اما اثرات توأم این دو عامل در کشت ذرت کمتر مورد توجه قرار گرفته است. بنابراین، در این پژوهش اثر روشهای خاکورزی حفاظتی و آبیاری بر خصوصیات خاک، بهرهوری مصرف آب و عملکرد ذرت در قالب طرح کرتهای خرد شده با نه تیمار و سه تکرار بررسی شد. روشهای آبیاری شامل آبیاری قطرهای نواری، سطحیو بارانیبه عنوان عامل اصلی و سه روش خاکورزی مرسوم، کمخاکورزی و بیخاکورزی به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. پارامترهای جرم مخصوص ظاهری خاک، میزان آب مصرفی، رطوبت علوفه در مرحله خمیری دانه، عملکرد ذرت وبهرهوری مصرف آب آبیاری تعیین شد. نتایج این پژوهش نشان داد که در انتهای آزمایش، تیمار بیخاکورزی نسبت به تیمارهای کمخاکورزی و مرسوم جرم مخصوص ظاهری را در عمق 0-10 سانتیمتری خاک اندکی افزایش داد (به ترتیب نه و چهار درصد)، اما روش آبیاری تأثیر معنیداری بر جرم مخصوص ظاهری خاک نداشت. روش آبیاری اثر معنیداری بر عملکرد دانه ذرت داشت (در سال اول در سطح پنج درصد و در سال دوم در سطح یک درصد) به گونهای که روشهای آبیاری تحت فشار بیشترین عملکرد را به خود اختصاص دادند و کمترین مقدار عملکرد مربوط به روش آبیاری سطحی بود، در حالی که عملکرد ذرت تحت تأثیر روش خاکورزی قرار نگرفت. بیشترین حجم آب آبیاری در روش آبیاری سطحی و کمترین آن در روش آبیاری قطرهای نواری اتفاق افتاد، به طوری که در قطرهای نواری نسبت به بارانی و سطحی به ترتیب 34 و 57 درصد در حجم آب آبیاری ذرت صرفهجویی شد.بهرهوری آب آبیاری تحت تأثیر روش آبیاری قرار گرفت، در حالی که روش خاکورزی اثر معنیداری بر بهرهوری آب آبیاری ذرت نداشت. بیشترین بهرهوری آب آبیاری دانه ذرت (میانگین 22/1 کیلوگرم بر متر مکعب) مربوط به روش آبیاری قطرهای نواری و کمترین آن (میانگین 34/0 کیلوگرم بر متر مکعب) مربوط به روش سطحی بود.
میثم عابدین پور؛ هادی دهقان؛ مهدی مکاری؛ هادی معماریان
چکیده
اینتحقیقبهمنظورشبیهسازیاجزایبیلانآبدرمقیاسمزرعهای،پیشبینیرطوبتدرنیمرخخاک،وهم چنینعملکرد دانهدرمزارعتحتآبیاریگندمدردشتنیشابورانجامشد. در این راستا، تعداد سه مزرعهدرنقاطمختلفدشتانتخابگردید. دادههای ورودی مدلAquaCrop شامل پارامتر های هوا،خاک، گیاه و عملیات زراعیدرهرکدامازمزارعجداگانه جمعآوریگردید و سپساطلاعاتموردنیازمدلو ...
بیشتر
اینتحقیقبهمنظورشبیهسازیاجزایبیلانآبدرمقیاسمزرعهای،پیشبینیرطوبتدرنیمرخخاک،وهم چنینعملکرد دانهدرمزارعتحتآبیاریگندمدردشتنیشابورانجامشد. در این راستا، تعداد سه مزرعهدرنقاطمختلفدشتانتخابگردید. دادههای ورودی مدلAquaCrop شامل پارامتر های هوا،خاک، گیاه و عملیات زراعیدرهرکدامازمزارعجداگانه جمعآوریگردید و سپساطلاعاتموردنیازمدلو ویژگیهایزراعیگندمواسنجیشد. اندازه گیری رطوبت خاک مزارع از سه عمق (30-0، 60-30 و90-60) سانتی متر و در پنج نوبت در فصل زراعی انجام شد. برای ارزیابی کارآیی مدل از آمارههای متوسط خطای ریشة میانگین مربعات(RMSE)، کارآیی مدل (EF) و خطای برآورد (Pe) استفاده شد. نتایجحاصلازشبیهسازیرطوبتدرنیمرخخاکنشاندادکهمدل مزبورمقداررطوبترادرعمقهاو زمانهایمختلفبهخوبیشبیهسازیمیکند. نتایج تحقیق نشان داد که آماره های ارزیابی کارآیی مدل در مرحله واسنجی برای شبیهسازی رطوبت خاک در همه مزارع بهترتیب 032/0<RMSE<027/0، 91/0<EF<80/0 و 14<Pe<5/3 درصد بود. این مقادیر در مرحله اعتبارسنجی مدل 031/0<RMSE<025/0، 94/0<EF<82/0 و 12<Pe<7/2 درصد حاصل گردید. حداقل وحداکثر درصد خطای شبیه سازی مدل برای عملکرد دانه و کارآیی مصرف آب در همه مزارع تحت مدیریت کشاورز به ترتیب 8/8%-4% و 9%-6/4% بود. با توجه به نتایج تحقیق، مدل AquaCrop قادر است میزان رطوبت خاک، عملکرد دانه و کارآیی مصرف آب را در شرایطمشابه این مزارع با دقت قابل قبولی شبیه سازی نماید.
پیمان محمودی؛ تقی طاوسی؛ عبدالرئوف شاهوزئی
چکیده
عناصر مواد و ترکیب های مختلفی در آب وجود دارند که روی کیفیت شیمیائی و فیزیکی آب مؤثر می باشند که در اثر شرایط خاصی چون افزایش و کاهش دبی دچار تغییراتی می شوند. یکی از این شرایط خشکسالی می باشد که کاهش دبی و تغییرات کیفی آب را به همراه دارد. در این تحقیق جهت تحلیل خشکسالی های استان سیستان و بلوچستان از شاخص نمره استاندارد که یکی از ...
بیشتر
عناصر مواد و ترکیب های مختلفی در آب وجود دارند که روی کیفیت شیمیائی و فیزیکی آب مؤثر می باشند که در اثر شرایط خاصی چون افزایش و کاهش دبی دچار تغییراتی می شوند. یکی از این شرایط خشکسالی می باشد که کاهش دبی و تغییرات کیفی آب را به همراه دارد. در این تحقیق جهت تحلیل خشکسالی های استان سیستان و بلوچستان از شاخص نمره استاندارد که یکی از شاخص های پیشنهادی سازمان هواشناسی جهانی می باشد بهره گرفته شده است. بر اساس این شاخص استان سیستان و بلوچستان در طول دوره آماری (2005-1976)، به تناوب خشکسالی ها و ترسالی های گوناگونی را با شدت های مختلف تجربه کرده است. به طوریکه بیشترین فراوانی خشکسالی ها مربوط به خشکسالی های ضعیف با 7/26 درصد و خشکسالی های متوسط با20 درصد بوده است.سپس بر اساس همین شاخص، سال های تر و خشک مشخص و در نهایت سال های 2000 تا 2004 به عنوان نماینده سال های خشک انتخاب گردید.در مطالعه کیفی جریان های سطحی نیز از نتایج آزمایش چهار ایستگاه هیدرومتری رودخانه های سیانجاه، هیرمند، بمپور و باهوکلات طی یک دوره 10 ساله (2006-1997) استفاده گردید. بیشترین تغییرات در غلظت کاتیون ها و آنیون ها در ایستگاه پایاب سد کهک مشاهده گردید که میزان آنها در حدود 22 درصد بود. مقدار EC نیز در دوره شاخص خشکسالی دارای تغییراتی بوده است. به طوریکه در سال های شاخص خشکسالی نسبت به میانگین درازمدت در ایستگاه های پایاب سد کهک، دامن، لادیز و پیردان به ترتیب 7/12، 5/2، 95/0 و 03/0 درصد افزایش یافته است. در واقع کاهش دبی پایه رودخانه و افزایش دما در اثر خشکسالی باعث افزایش مقدار EC شده بوداست. و در نهایت از لحاظ مقدار نسبت جذب سدیم نیز شاهد 5/5 درصد افزایش در دوره خشک بوده ایم.
محمد حسین رحیمیان؛ مسعود قدسی
چکیده
به منظور استفاده بهینه از منابع آب در مزارع گندم با تعیین ژنوتیپ و برنامه آبیاری مناسب، در این پژوهش اثر حذف آبیاری در مراحل انتهایی رشد و نمو گندم با استفاده از کرت های خرد شده بر پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و طی دو سال زراعی متوالی (82-1381 و 83-1382)در ایستگاه طرق مشهد مورد بررسی قرار گرفت. عامل آبیاری شامل: W1- آبیاری در مراحل ...
بیشتر
به منظور استفاده بهینه از منابع آب در مزارع گندم با تعیین ژنوتیپ و برنامه آبیاری مناسب، در این پژوهش اثر حذف آبیاری در مراحل انتهایی رشد و نمو گندم با استفاده از کرت های خرد شده بر پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار و طی دو سال زراعی متوالی (82-1381 و 83-1382)در ایستگاه طرق مشهد مورد بررسی قرار گرفت. عامل آبیاری شامل: W1- آبیاری در مراحل طویل شدن ساقه، گل دهی، شیری شدن دانه و خمیری شدن دانه، W2- آبیاری در مراحل طویل شدن ساقه، گل دهی و شیری شدن دانه، و W3- آبیاری در مراحل طویل شدن ساقه و گل دهی در کرت های اصلی و تعداد پنج ژنوتیپ گندم (C1: Toos, C2: C-78-4, C3: C-78-8, C4: C-79-6, C5: C-79-16) در کرت های فرعی قرار گرفت. نتایج نشان داد، اثر تیمار آبیاری بر عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، وزن هزار دانه و کارآیی مصرف آب معنی دار بود. حذف آبیاری در مراحل شیری و خمیری شدن دانهها موجب کاهش عملکرد بیولوژیک (به ترتیب 17/4 و 1/12 درصد) و عملکرد دانه (به ترتیب 14/5 و 9/11 درصد) شد. میانگین عملکرد دانه ژنوتیپ های گندم در تیمارهای آبیاریW1، W2 و W3به ترتیب 5834، 5549 و 5215 کیلوگرم در هکتار و میانگین کارآیی مصرف آب آنها در تیمارهای آبیاری مذکور به ترتیب 022/1، 426/1 و 346/2 کیلوگرم بر متر مکعب بود. ژنوتیپ های C4و C3به تریب با میانگین عملکرد دانه 5893 و 5353 کیلوگرم در هکتار بالاترین عملکرد دانه را به خود اختصاص دادند. نتیجه این تحقیق نشان داد، حذف آبیاری در مراحل انتهایی رشد گندم هر چند موجب افزایش کارآیی مصرف آب شد، ولی کاهش معنی دار عملکرد دانه را به دنبال داشت و بنابر این حذف آبیاری در این مراحل قابل توصیه نمی باشد. ژنوتیپهای C4 و C5علاوه بر عملکرد بالا، بیشترین کارآیی مصرف آب (به ترتیب با میانگین 814/1 و 748/1 کیلوگرم بر مترمکعب) را در کلیه تیمارهای آبیاری به خود اختصاص دادند و نسبت به تنش رطوبتی انتهای فصل رشد از تحمل خوبی برخوردار بودند.
محی الدین گوشه؛ سعید غالبی
چکیده
از ویژگیهای مهم اراضی جنوبی دشت خوزستان، سطح ایستابی بالا، عدم وجود زهکشی کافی، بافت سنگین خاک و درجه حرارت و تبخیر بالا می باشد. بی شک، دور و عمق آبیاری در اراضی با زهکش ضعیف با اراضی بدون مشکل (با شرایط زهکشی مناسب) یکسان نخواهد بود. از دیگر مسائل این گونه اراضی، وجود آب آبیاری با کیفیت نامطلوب (اغلب شور) می باشد. ...
بیشتر
از ویژگیهای مهم اراضی جنوبی دشت خوزستان، سطح ایستابی بالا، عدم وجود زهکشی کافی، بافت سنگین خاک و درجه حرارت و تبخیر بالا می باشد. بی شک، دور و عمق آبیاری در اراضی با زهکش ضعیف با اراضی بدون مشکل (با شرایط زهکشی مناسب) یکسان نخواهد بود. از دیگر مسائل این گونه اراضی، وجود آب آبیاری با کیفیت نامطلوب (اغلب شور) می باشد. واضح است که در شرایط سطح ایستابی بالا و همچنین شوری آب آبیاری، برای جلوگیری از کاهش شدید عملکرد محصول، مدیریت ویژه آبیاری لازم است. بنابراین، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی در ایستگاه تحقیقاتی شاوور (در مزرعه ای با زهکشی ضعیف) اجرا شد. تیمار اول دور آبیاری شامل سه سطح، 70 درصد آب قابل دسترس گیاه در خاک (یا 30 درصد کاهش رطوبت از حد ظرفیت زراعی)، 50 درصد و 30 درصد آب قابل دسترس گیاه (یا به ترتیب 50 درصد و 70 درصد کاهش رطوبت از حد ظرفیت زراعی) بود. فاکتور دوم میزان شوری آب آبیاری بود که شامل کمتر از دو دسی زیمنس برمتر (رودخانه کرخه) ، سه تا پنج (زهکش اصلی ایستگاه) و شش تا هشت دسی زیمنس برمتر (منبع آب شور) است. نتایج نشان داد آبیاری با آب شور حداکثر پنج دسی زیمنس بر متر و با دور آبیاری 30 درصدآب قابل دسترس گیاه، کاهش معنی دار در عملکرد مشاهده شد. لیکن، آبیاری با آب شورتر (شش تا هشت دسی زیمنس برمتر) کاهش معنی دار در عملکرد دانه ایجاد نمود (در تمام دورهای آبیاری).
استفاده از مدل ها، معادلات انتقالی، شبکه عصبی
سارا بلوک آذری؛ حسین بابازاده؛ نیازعلی ابراهیمی پاک؛ سیدحبیب موسوی جهرمی؛ هادی رمضانی اعتدالی
چکیده
در بهرهبرداری از آبهای با کیفیت پایین در مناطق خشک و نیمهخشک، مدیریت آبیاری برای افزایش بهرهوری مصرف آب ضروری میباشد. ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺗﺎﺑﻊ تولید آب- ﺷﻮری- ﻋﻤﻠﮑﺮد ابزار مهمی برای مدیریت آبیاری است. در این پژوهش، توانایی مدل گیاهی AquaCrop در مدیریتهای مختلف آبیاری و در سطوح مختلف شوری برای غلات عمده دشت قزوین شامل گندم، جو و ذرت ...
بیشتر
در بهرهبرداری از آبهای با کیفیت پایین در مناطق خشک و نیمهخشک، مدیریت آبیاری برای افزایش بهرهوری مصرف آب ضروری میباشد. ﺗﻌﯿﯿﻦ ﺗﺎﺑﻊ تولید آب- ﺷﻮری- ﻋﻤﻠﮑﺮد ابزار مهمی برای مدیریت آبیاری است. در این پژوهش، توانایی مدل گیاهی AquaCrop در مدیریتهای مختلف آبیاری و در سطوح مختلف شوری برای غلات عمده دشت قزوین شامل گندم، جو و ذرت ارزیابی شد. نتایج بررسی، ضریب تبیین را برای عملکرد گندم، جو و ذرت به ترتیب 0/97، 0/86 و 0/91 نشان داد. بنابراین مدل مزبور در شرایط شوری و کمآبیاری با تقریب خوبی میتواند عملکرد را ارزیابی نماید. برای تعیین توابع تولید بهینه هر محصول نتایج مدل گیاهی با سه مدل رگرسیون ﺧﻄﯽ، غیرخطی و همچنین شبکه عصبی مصنوعی مقایسه گردید. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎن داد ﮐﻪ مدل شبکه عصبی توانست عملکرد را نسبت به مدل AquaCrop با همبستگی بالا (0/99) برآورد نماید. در صورتی که این مقادیر در تابع خطی برای گیاه گندم و جو و ذرت به ترتیب0/98، 0/95، 0/78 و در تابع نمایی 0/92، 0/86 و 0/81 بود. همچنین، خطای محاسبه شده در روش شبکه عصبی برای گیاه گندم، جو، ذرت به ترتیب 40/16، 62/09 و 87/08 کیلوگرم بود که این میزان به ترتیب در مقایسه با مدل خطی 75%، 70% و 95% و نسبت به مدل نمایی 90%، 85% و 93% کاهش داشت. بهترین شبکه آموزش دیده برای تعیین تابع تولید آب- شوری برای جو و گندم پنج نرون و برای ذرت هفت نرون در ساختار شبکهی تک لایه معرفی گردید. تحلیل حساسیت به کار رفته برای گیاهان گندم وجو نشان داد که مدلهای رگرسیون خطی، نمایی و شبکه عصبی نسبت به پارامتر مقدار آب آبیاری و میزان شوری آب و خاک حساسیت کم دارند و تنها حساسیت گیاه ذرت نسبت به پارامتر شوری خاک در محدوده متوسط قرار گرفت.
طراحی آب، آبیاری تحت فشار، شبکه های آبیاری زهکشی
علی مختاران؛ عبدالعلی گیلانی؛ سامی جلالی؛ لیلا بهبهانی؛ مجتبی رضایی؛ کبری تجدد طلب
چکیده
برنج یکی از مهمترین محصولات تابستانه و آببر استان خوزستان است. با توجه به محدودیت شدید آب، تاثیر استفاده از سامانه قطرهای نواری در روش کشت مستقیم بهصورت خشکهکاری، بر عملکرد ارقام رایج برنج استان و تغییرات شوری خاک مورد پایش قرار گرفت. این پژوهش بهمدت دو سال زراعی (1400-1399 و 1399-1398) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اهواز روی سه قطعه ...
بیشتر
برنج یکی از مهمترین محصولات تابستانه و آببر استان خوزستان است. با توجه به محدودیت شدید آب، تاثیر استفاده از سامانه قطرهای نواری در روش کشت مستقیم بهصورت خشکهکاری، بر عملکرد ارقام رایج برنج استان و تغییرات شوری خاک مورد پایش قرار گرفت. این پژوهش بهمدت دو سال زراعی (1400-1399 و 1399-1398) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی اهواز روی سه قطعه زمین مجاور هم با طرح کرت خردشده در قالب بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. در این مطالعه، عامل اصلی دور آبیاری بود شامل سه سطح آبیاری هر روزه، دو روزه و سه روزه و عامل فرعی شامل سه رقم (عنبوری قرمز، چمپا و دانیال) و یک لاین برنج متحمل به شوری (S2). در سال اول تحقیق بهدلیل تخصیص آب خارج از تاریخ کشت، میزان عملکرد محصول بسیار پایین بود لذا تحلیلهای زراعی براساس سال دوم انجام شد. میانگین حجم آب آبیاری در مزرعه با توجه به تکمیل دوره رشد ارقام، 14800، 15200، 15700 و 16100 مترمکعب در هکتار بهترتیب برای لاین S2 ، عنبوری قرمز، دانیال و چمپا اندازهگیری شد در دور آبیاری هر روزه، رقم محلی عنبوری قرمز با 3767 کیلوگرم در هکتار بیشترین و لاین متحمل به شوری S2 با 2541 کیلوگرم در هکتار، کمترین عملکرد دانه سفید برنج را به خود اختصاص داد. همچنین دور آبیاری در مقایسه با رقم بیشترین اثر را در تعیین عملکرد دانه داشت بهطوریکه با تغییر دور از هر روزه به سه روزه، عملکرد بهطور متوسط کاهشی 56% پیدا کرد. در این پژوهش بیشترین بهرهوری آب را رقم عنبوری قرمز، بهمیزان 0/25کیلوگرم بر مترمکعب در دور آبیاری هر روزه داشت. دلیل این مسئله را میتوان در پایش شوری خاک نشان داد بهطوریکه با عملیات آبیاری هر روزه، تمامی لایههای خاک نسبت به قبل از زمان کشت، روندی کاهشی از 3/77 به 1/8 دسیزیمنس بر متر داشت. استفاده از سامانه آبیاری قطرهای با فاصله مناسب نوارهای آبیاری و روزنههای آبده از همدیگر در روش خشکهکاری با ارقام محلی، یک روش بهزراعی است که حجم آب آبیاری را نسبت به عملیات کشت سنتی، بهطور محسوس کاهش داد. این کار، راهبردی مؤثر است در کاهش تنش بر منابع آبی استان و ذخیره آب موجود برای حفظ زیستبوم ، هرچند که کاهش محسوس سطح کشت برنج در این استان مورد توصیه است.
زهرا سعادتی؛ معصومه دلبری؛ مهدی پناهی؛ ابراهیم امیری
چکیده
هدف از این پژوهش بررسی اثرات مدیریت آبیاری روی خصوصیات رویشی، عملکرد و میزان قند چغندرقند (رقم منوژرم) و تعیین کارایی مصرف آب بود. آزمایش در منطقه الشتر واقع در استان لرستان در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی طی دو سال زراعی 1393 و 1394 انجام شد. در این تحقیق شش تیمار آبیاری شامل آبیاری کامل (رساندن رطوبت خاک در هر آبیاری به حد ظرفیت مزرعه) ...
بیشتر
هدف از این پژوهش بررسی اثرات مدیریت آبیاری روی خصوصیات رویشی، عملکرد و میزان قند چغندرقند (رقم منوژرم) و تعیین کارایی مصرف آب بود. آزمایش در منطقه الشتر واقع در استان لرستان در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی طی دو سال زراعی 1393 و 1394 انجام شد. در این تحقیق شش تیمار آبیاری شامل آبیاری کامل (رساندن رطوبت خاک در هر آبیاری به حد ظرفیت مزرعه) بهعنوان تیمار شاهد (T1)، رساندن رطوبت خاک در هر آبیاری به حد ظرفیت مزرعه و حذف آبیاری آخر (T2)، آبیاری گیاه بهمیزان 10 درصد بیشتر از تیمار شاهد (T3)، آبیاری گیاه بهمیزان 10 درصد کمتر از تیمار شاهد (T4)،آبیاری گیاه بهمیزان 20 درصد کمتر از تیمار شاهد (T5) و آبیاری گیاه بهمیزان 30 درصد کمتر از تیمار شاهد (T6)اعمال گردید. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر تیمارهای مختلف آبیاری بر صفات شاخص سطح برگ، وزن خشک ریشه، زیست توده، عملکرد ریشه، درصد قند، عملکرد قند و کارایی مصرف آب قند در سطح احتمال یک درصد و بر روی صفت وزن خشک برگ و کارایی مصرف آب ریشه در سطح احتمال پنج درصد معنیدار گردید. بین تیمارهای T2، T3 و T4 تفاوت معنیداری از نظر خصوصیات رویشی، عملکرد ریشه، وزن خشک ریشه گیاه و عملکرد قند وجود نداشت ولی این تیمارها خصوصیات یاد شده را بهطور معنیداری نسبت به تیمارهای T5 و T6 افزایش دادند. همچنین با توجه به اینکه، بیشترین مقدار کارایی مصرف آب بر اساس تولید ریشه و کارایی مصرف آب بر اساس تولید قند در تیمارهای T2 و T4 بهدست آمد، بنابراین برای صرفهجویی در مصرف آب و جلوگیری از هدر رفت آن در زراعت چغندرقند در استان لرستان، حذف آبیاری آخر یا کاهش میزان آب در هر آبیاری تا 10 درصد توصیه میگردد.
علی قدمی فیروزآبادی؛ علی شاهنظری؛ محمود رائینی سرجاز؛ حمید زارع ابیانه
چکیده
کمآبیاری بهعنوان یک عامل تنشزا بر ویژگیهای رویشی و فیزیولوژیکی گیاهان اثر میگذارد. آبیاری ناقص ناحیه ریشه (PRD) یکی از مدیریتهای آبیاری است تا با کاهش مصرف آب شدت تنش وارده بر گیاه را بکاهد. هدف این پژوهش بررسی اثر کمآبیاری بر فلورسانس کلروفیل، وزن خشک طبق، ساقه، برگ، نمایه سطح برگ و عملکرد دانه آفتابگردان (Helianths annus ...
بیشتر
کمآبیاری بهعنوان یک عامل تنشزا بر ویژگیهای رویشی و فیزیولوژیکی گیاهان اثر میگذارد. آبیاری ناقص ناحیه ریشه (PRD) یکی از مدیریتهای آبیاری است تا با کاهش مصرف آب شدت تنش وارده بر گیاه را بکاهد. هدف این پژوهش بررسی اثر کمآبیاری بر فلورسانس کلروفیل، وزن خشک طبق، ساقه، برگ، نمایه سطح برگ و عملکرد دانه آفتابگردان (Helianths annus L.) رقم آذرگل در اقلیم ساری میباشد. این آزمایش در سال 1392 در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری انجام شد. آزمایش در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 5 تیمار و در سه تکرار به اجرا در آمد.تیمارهای پروژه عبارت بودند از(1) آبیاری کامل (١٠٠ درصد جبران کاهش رطوبتی خاک)، (2) کمآبیاری تنظیم شده (DI)در دو سطح 75 و 55 درصد، و (3) آبیاری ناقص ریشه نیز در دو سطح ٧٥ و 55 درصد جبران کاهش رطوبتی خاک. یافتههای این پژوهش نشاندهنده تفاوت معنیدار اثر تیمارهای آبیاری بر عملکرد دانه، کارایی فتوسنتز، فلورسانس بیشینه و کمینه، شاخص سطح برگ، وزن خشک ساقه، طبق و برگ میباشد. تنش آبی بهطور معنیداری عملکرد دانه، شاخص عملکرد کوانتومی (YII)و فلورسانس بیشینهFmرا کاسته و از سویی دیگر موجب افزایش میزان فلورسانس کمینه F0 شد. بیشترین مقدار عملکرد مربوط به تیمار آبیاری کامل و به میزان 5148 کیلوگرم در هکتار بود که با تیمار آبیاری PRD75 تفاوت معنی¬داری نداشت. بیشترین شاخص سطح برگ در پایان فصل رشد مربوط به تیمار آبیاریFI با 3/4 بود که با تیمارهای PRD75، DI75و PRD55 تفاوت معنیداری نداشت. در مجموع، کمآبیاری تا حد 75 درصد نیاز آبی بصورت خشکی ناحیه ریشه توصیه میشود زیرا باعث کاهش 8/16 درصدی در آب مصرفیشد و با تیمار آبیاری کامل از نظر عملکرد دانه، عملکرد کوانتومی و سایر پارامترهای رشد تفاوت معنیداری نداشت.
مریم علیزاده؛ پیمان افراسیاب؛ محمدرضا یزدانی؛ عبدالمجید لیاقت؛ معصومه دلبری
چکیده
کشت دوم در اراضی شالیزاری دارای مزیتهای اقتصادی ناشی از تولید محصولات کشاورزی (کلزا، باقلا، سیر، تریتیکاله، سویا و...)، آمادهسازی بستر شالیزار برای برداشت مکانیزه محصول، تقویت اقتصاد خانوار کشاورزان برنجکار، افزایش انگیزه کشاورزان به ماندن در روستا است. به دلیل عدمقابلیت زهکشهایسطحی درتخلیهسریعآباز منطقهریشه،شرایطمناسببرایکشتدومدراراضی ...
بیشتر
کشت دوم در اراضی شالیزاری دارای مزیتهای اقتصادی ناشی از تولید محصولات کشاورزی (کلزا، باقلا، سیر، تریتیکاله، سویا و...)، آمادهسازی بستر شالیزار برای برداشت مکانیزه محصول، تقویت اقتصاد خانوار کشاورزان برنجکار، افزایش انگیزه کشاورزان به ماندن در روستا است. به دلیل عدمقابلیت زهکشهایسطحی درتخلیهسریعآباز منطقهریشه،شرایطمناسببرایکشتدومدراراضی شالیزاریفراهمنشده که میتوانباایجادسامانههایزهکشی زیرزمینی،علاوهبرایجادشرایط مناسب برایکاشت، داشتوبرداشتبرنج،امکانکشتمحصولاتیغیرازبرنج رادرفصولمرطوبفراهمنمود. این پژوهش برای تعیین فاصله و عمق مناسب زهکشهای زیرزمینی در اراضی شالیزاری بهمنظور فراهم کردن شرایط مناسب برای کشت دوم، در 5/1 هکتار از اراضی شالیزاری مؤسسه تحقیقات برنج کشور در استان گیلان در سال زراعی 1393 به انجام رسید. تیمارهای مورد آزمایش شامل L7.5D0.8، L10D0.8، L15D0.8، L7.5D1، L10D1و L15D1، زهکش سطحی، و شاهد (بدون زهکشی) بود. طول کلیه خطوط 40 متر و جنس لولهها پیویسی موجدار با قطر 125 میلیمتر است. از پوسته برنج بهعنوان پوشش اطراف لولههای زهکش استفاده شد. نتایج نشان داد کهزهکشهای زیرزمینی با فاصله 15 متر نتوانستهاند عمق سطح ایستابی را به حد قابل قبولی پایین بیاورند و فقط قادر بودند شرایط را برای کشت گیاهانی نظیر شوید، جعفری، شاهی، تره (که عمق توسعه ریشه کمی دارند) فراهم کنند. همچنین، زهکشهای سطحی باعث کاهش 22 درصد در میزان آب مازاد خاک نسبت به شاهد شد. در نهایت نتایج نشان داد که برای فراهم کردن شرایط مناسب برای کشت گیاهانی نظیر کلزا و باقلا، زهکشهای زیرزمینی با فواصل 5/7 و 10 متر مناسب است که با توجه به زهکشی بیش از حد در فاصله زهکش 5/7 متر، زهکشهای زیرزمینی با فاصله 10 متر بهعنوان فاصله مناسب در مرحله زهکشی بهمنظور کشت دوم انتخاب شد و با توجه به عدم معنیداری تفاوت سطح ایستابی بین تیمارهای L10D1و L10D0.8، زهکشهای زیرزمینی با عمق 8/0 متر مناسب تشخیص داده شد.
سینا فلاح؛ مهدی قبادی نیا؛ محسن شکرگزار؛ شجاع قربانی دشتکی
چکیده
افزایش مصرف آب ناشی از افزایش جمعیت، باعث کاهش کیفی و کمی آبهای قابل استحصال شده است. با توجه به این وضعیت، شناخت منابع مناسب کمی و کیفی برای داشتن کشاورزی پایدار امری ضروری و اجتنابناپذیر به نظر میرسد. در این تحقیق تغییرات سطح آب زیرزمینی دشت داراب برای یک دوره 18 ساله (89-1372) و تغییرات کیفی برای سالهای 89-1387 مورد ...
بیشتر
افزایش مصرف آب ناشی از افزایش جمعیت، باعث کاهش کیفی و کمی آبهای قابل استحصال شده است. با توجه به این وضعیت، شناخت منابع مناسب کمی و کیفی برای داشتن کشاورزی پایدار امری ضروری و اجتنابناپذیر به نظر میرسد. در این تحقیق تغییرات سطح آب زیرزمینی دشت داراب برای یک دوره 18 ساله (89-1372) و تغییرات کیفی برای سالهای 89-1387 مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از اندازهگیری سطح آب در 39 چاه پیزومتری بیانگر آن است که متوسط افت آب زیرزمینی در دشت داراب، برای مدت مورد مطالعه برابر 23/27 متر بوده است. همچنین بررسی کیفیت آب نشان دهنده افزایش سالانه هدایت الکتریکی، pH و نیترات در این مناطق میباشد. بهطور کلی بیلان آب، روند کاهش سطح آب زیرزمینی، افزایش شوری و pH آبهای دشت داراب، بیانگر خطر ناپایداری منابع آب زیرزمینی این منطقه میباشد.
مجید رئوف
چکیده
اگر چه تغییر اقلیم در بیشتر مناطق دنیا باعث تغییر در مقدار آب مصرفی گیاهان شده است، اما هنوز هم برای برنامهریزی آبیاری و تعیین و تخصیص حجم آب آبیاری، دادههای مختلف سازمان فائو مورد استفاده قرار میگیرد. هدف از این تحقیق ارزیابی دقت دادههای جهانی فائو برای تعیین ضریب گیاهی چغندرقند در دشت اردبیل بود. پارامترهای معادله بیلان ...
بیشتر
اگر چه تغییر اقلیم در بیشتر مناطق دنیا باعث تغییر در مقدار آب مصرفی گیاهان شده است، اما هنوز هم برای برنامهریزی آبیاری و تعیین و تخصیص حجم آب آبیاری، دادههای مختلف سازمان فائو مورد استفاده قرار میگیرد. هدف از این تحقیق ارزیابی دقت دادههای جهانی فائو برای تعیین ضریب گیاهی چغندرقند در دشت اردبیل بود. پارامترهای معادله بیلان آب شامل بارش و آب آبیاری، آب زهکشی شده، آب ذخیره شده در خاک و تبخیر تعرق گیاه چغندرقند با استفاده از سه دستگاه لایسیمتر حجمی تعیین شد. پس از آمادهسازی لایسیمترها، در اردیبهشت 1396، گیاه چغندرقند در خاک لایسیمترها و اطراف آنها کشت و آبیاری گردید. رطوبت حجمی خاک قبل از هر آبیاری و آب زهکشی شده از لایسیمترها بعد از هر آبیاری، اندازهگیری شد. در نهایت با استفاده از دادههای اندازهگیری شده، معادله بیلان برای بازههای زمانی مختلف کامل شده و میزان تبخیر تعرق گیاه و ضریب گیاهی برای مراحل مختلف چهارگانه رشد تعیین گردید. مقایسه میانگینها با استفاده از آزمون آماری t استیودنت و در دو سطح احتمال یک و پنج درصد انجام شد. نتایج نشان داد تبخیر تعرق گیاه چغندرقند در کل دوره رشد برابر 1013 میلیمتر بود. متوسط ضریب گیاهی برای دورههای اول، دوم، سوم، چهارم و کل دوره رشد به ترتیب 33/0، 9/0، 16/1، 88/0 و 9/0به دست آمد. در تمام مراحل رشد، متوسط مقادیر اندازهگیری شده نسبت به مقادیر ارائه شده توسط فائو، در دو سطح احتمال یک و پنج درصد دارای اختلاف معنیدار نبود. اعداد به دست آمده در مقایسه با اعداد منتشر شده در نشریه فائو 56 برای مناطق سردسیر انطباق خوبی را نشان میدهد، بنابراین میتوان برای برنامهریزی آبیاری در منطقه مورد مطالعه از دادههای جهانی منتشر شده توسط فائو استفاده کرد.
حمداله اسکندری؛ اشرف عالی زاده امرایی
چکیده
به منظور بررسی اثر الگوی کاشت و آبیاری موضعی ریشه بر بهرهوری آب و سودمندی بهرهبرداری از زمین در کشت مخلوط گندم و شبدر ایرانی، پژوهشی به صورت مزرعهای در شهرستان سلسله (استان لرستان) در سال زراعی 95-1394 اجرا گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل دو عاملی در سه تکرار انجام شد. عامل اول مدیریت آبیاری شامل آبیاری کامل (I1) و آبیاری موضعی (I2) ...
بیشتر
به منظور بررسی اثر الگوی کاشت و آبیاری موضعی ریشه بر بهرهوری آب و سودمندی بهرهبرداری از زمین در کشت مخلوط گندم و شبدر ایرانی، پژوهشی به صورت مزرعهای در شهرستان سلسله (استان لرستان) در سال زراعی 95-1394 اجرا گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل دو عاملی در سه تکرار انجام شد. عامل اول مدیریت آبیاری شامل آبیاری کامل (I1) و آبیاری موضعی (I2) بر اساس عمق ریشه بود و عامل دوم الگوی کاشت شامل کشت خالص گندم (W) و شبدر ایرانی (C)، کشت مخلوط گندم-شبدر ایرانی روی ردیفهای جداگانه (WC1) و روی یک ردیف (WC2) . در کلیه الگوهای کشت، مصرف آب در آبیاری موضعی ریشه به طور معنیداری (P≤0.01) کمتر از آبیاری کامل بود. عملکرد دانه گندم و شبدر ایرانی در آبیاری موضعی کمتر از آبیاری کامل ریشه بود به طوری که به ترتیب با کاهش 27% و 36% عملکرد دانه در کشت خالص مواجه شدند. با این حال، کاهش میزان مصرف آب از طریق اعمال آبیاری جزئی ریشه باعث افزایش بهرهوری آب در کلیه الگوهای کاشت شد (32 % در کشت خالص گندم، 92 % در کشت خالص شبدر، 44 % در کشت مخلوط روی ردیفهای جداگانه و 51 % در کشت مخلوط روی یک ردیف). نسبت برابری زمین در الگوهای کشت مخلوط در شرایط آبیاری موضعی ریشه 5/19 % بیشتر از آبیاری کامل ریشه بود که نشان میداد کشت مخلوط تا حدودی اثرات منفی کاهش فراهمی آب را جبران نمود. چرا که محتوای نسبی آب برگ گندم و شبدر ایرانی در الگوهای کشت مخلوط بیشتر از کشت خالص بدست آمد. بر این اساس، آبیاری موضعی ریشه همراه با کشت مخلوط میتوانند به عنوان راهکاری مناسب برای افزایش بهرهوری آب در تولید دانه گندم و شبدر ایرانی بکار رود.
عطیه بزرگی؛ عباس روزبهانی؛ سید مهدی هاشمی شاهدانی
چکیده
کشاورزی از مهمترین بخشهای اقتصادی ایران و بزرگترین مصرف کننده منابع آب سطحی و زیرزمینی بهحساب میآید. از آنجایی که خطرات مختلفی سامانههای تأمین آب کشاورزی را تهدید میکند، لذا توسعه چارچوب تحلیل ریسک بهمنظور شناسایی و بررسی میزان تأثیر خطرات پیشروی سامانههای مذکور در پیشبرد توسعه پایدار کشاورزی اجتنابناپذیر ...
بیشتر
کشاورزی از مهمترین بخشهای اقتصادی ایران و بزرگترین مصرف کننده منابع آب سطحی و زیرزمینی بهحساب میآید. از آنجایی که خطرات مختلفی سامانههای تأمین آب کشاورزی را تهدید میکند، لذا توسعه چارچوب تحلیل ریسک بهمنظور شناسایی و بررسی میزان تأثیر خطرات پیشروی سامانههای مذکور در پیشبرد توسعه پایدار کشاورزی اجتنابناپذیر است. از این رو، تحقیق حاضر برای نخستین بار اقدام به توسعه مدل تحلیل ریسک خطر خشکسالی در سامانه تأمین آب کشاورزی با کمک شبکه بیزین نموده است. ساختار این مدل، که متشکل از گرهها و ارتباط بین آنها است، بهگونهای طراحی شده که با استفاده از اطلاعات دبی رودخانه، آب رهاسازی شده از سامانه انحراف آب بالادست شبکه، حجم آب زیرزمینی برداشت شده و تقاضای شبکه آبیاری، مقدار ریسک سامانه تأمین را ارزیابی کند. بهمنظور بررسی توانایی مدل توسعه داده شده، تحلیل ریسک سامانه تأمین آب کشاورزی شبکه آبیاری مدرن رودشت اصفهان مورد بررسی قرار گرفت.مقادیر ریسک سامانه تأمین آب شبکه رودشت در بازه صفر تا 11/58 % و بهطور متوسط برابر 82/39%(برای 78 رویداد مختلف)برآورد شد. نتایج نشان داد که این مدل در دو بخش آموزش و آزمایش به ترتیب با مقدار جذر میانگین مربعات خطا 09/0 و 1/0، ضریب تبیین 85/0 و 75/0 و شاخص کل عملکرد 74/0 و 82/0 دارای دقت و عملکرد مناسبی در برآورد ریسک است. نتایج این تحقیق و مدل ارایه شده به بهرهبرداران و تصمیمگیرندگان کمک میکند تا برنامهریزی بهتری برای تخصیص آب آبیاری بر اساس ریسکهای پیشبینی شده در شرایط خشکسالی هیدرولوژیکی ارائه نمایند.
آب موردنیاز، نیاز آبی ، پن من مانتیث
مرضیه علی آبادی؛ محمدحسین نجفی مود؛ عباس خاشعی سیوکی؛ علی شهیدی
چکیده
با توجه به محدود بودن منابع آب و بالا بودن میزان تبخیر، مسئله بحران آب یکی از عمده ترین مسائل در کشور است. به دلیل اهمیت گیاه خاکشیر به عنوان یک گیاه دارویی، نیاز آبی و ضریب گیاهی یک گانه و دوگانه آن در آزمایشگاه لایسیمتری دانشگاه بیرجند مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور از شش لایسیمتر (از نوع بیلان آبی) به قطر60 سانتیمتر و ارتفاع ...
بیشتر
با توجه به محدود بودن منابع آب و بالا بودن میزان تبخیر، مسئله بحران آب یکی از عمده ترین مسائل در کشور است. به دلیل اهمیت گیاه خاکشیر به عنوان یک گیاه دارویی، نیاز آبی و ضریب گیاهی یک گانه و دوگانه آن در آزمایشگاه لایسیمتری دانشگاه بیرجند مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور از شش لایسیمتر (از نوع بیلان آبی) به قطر60 سانتیمتر و ارتفاع 100سانتیمتر استفاده شد. داخل هر شش لایسیمتر، گیاه خاکشیر با تراکم 20 بوته در متر مربع کشت و سپس با استفاده از معادله بیلان آب، تبخیر و تعرق محاسبه شد. تبخیر و تعرق مرجع چمن هم به طور مستقیم توسط سه لایسیمتر دیگر اندازه گیری شد و میانگین آن 322 میلیمتر بدست آمد. سپس ضرایب گیاهی برای چهار مرحله رشد (ابتدایی، توسعه، میانی و انتهایی) محاسبه شد. در این تحقیق مقادیر میانگین تبخیر و تعرق، تبخیر از سطح خاک و تعرق از گیاه مورد نظر به ترتیب 202، 23 و 179 میلیمتر به دست آمد. در نهایت ضریب گیاهی منفرد برای چهار مرحله ابتدایی، توسعه، میانی و پایانی به ترتیب برابر 0/52، 0/68، 0/96 و 0/57 و ضریب گیاهی پایه به ترتیب برای چهار مرحله رشد برابر 0/38، 0/59، 0/49 و0/52 میلیمتر به دست آمد. به طور کلی میتوان نتیجه گرفت که با توجه به اقلیم استان خراسان جنوبی و نیاز آبی کم گیاه خاکشیر ، کشت آن توصیه میگردد.
سید حسین صدرقاین
چکیده
محدودیت منابع آب، پتانسیل تبخیر بالا، کشت بسیاری از محصولات کشاورزی را که دارای دورهء رشد طولانی و نیاز آبی بالا می باشند را با محدودیت جدی مواجه ساخته است. چغندرقند از محصولات استراتژیک کشور بوده که تولید آن در بخش کشاورزی و همینطور صنایع جانبی بسیار حائز اهمیت است و در اکثر استانهای کشور کشت میگردد. در کشت فاریاب، اکثر اراضی ...
بیشتر
محدودیت منابع آب، پتانسیل تبخیر بالا، کشت بسیاری از محصولات کشاورزی را که دارای دورهء رشد طولانی و نیاز آبی بالا می باشند را با محدودیت جدی مواجه ساخته است. چغندرقند از محصولات استراتژیک کشور بوده که تولید آن در بخش کشاورزی و همینطور صنایع جانبی بسیار حائز اهمیت است و در اکثر استانهای کشور کشت میگردد. در کشت فاریاب، اکثر اراضی تحت کشت چغندرقند با روش نشتی آبیاری میشوند. تامین نیاز آبی چغندرقند با استفاده از سیستم آبیاری قطرهای تیپ موضوعی است که به دلیل طولانی بودن دوره رشد این گیاه و نیاز آبی نسبتاً زیاد آن درخور اهمیت فراوان است. از طرفی هزینه بالای اولیه برای راه اندازی سیستم آبیاری قطرهای از موانع مهم توسعه این روش آبیاری در مزارع چغندرقند می باشد. در سالهای اخیر تحقیقات نسبتا" زیای به منظور بررسی کارآیی سیستم آبیاری قطرهای تیپ برعملکرد کمی و کیفی چغندقند، کارآیی مصرف آب، مدیریت برنامهریزی آبیاری و تعیین مناسبترین آرایش کاشت، به منظور کاهش هزینه مصرف نوارهای آبده تیپ، صورت گرفته است. مهمترین نتایج حاصله نشان داده که استفاده از سیستم آبیاری قطرهای تیپ با تأمین کامل نیاز آبی گیاه، در مقایسه با آبیاری نشتی باعث کاهش 37 تا 60 درصد در مصرف آب و افزایش70 درصد کارآیی مصرف آب میشود. سیستم آبیاری قطرهای تیپ تاثیر معنیداری بر افزایش عملکرد کمی و کیفی محصول چغندرقند ندارد، ولی کارآیی مصرف آب را بطور معنیداری افزایش می دهد. صرفه جویی در مصرف آب با استفاده از سیستم آبیاری قطرهای تیپ در کشت پائیزه حدود دو برابرکشت بهاره است. مرحله غده رفتن چغندرقند از مراحل حساس به تنش بوده و باید از اعمال تنش آبی در این مرحله جددا" خوداری شود. با آرایش کاشت50 *40 سانتیمتر و استفاده از یک نوار تیپ برای دو ردیف کاشت، علاوه بر کاهش هزینههای مصرف نوارهای تیپ، بیشترین عملکرد ریشه حاصل شده است. استفاده از این روش کاشت و تأمین نیاز آبی کامل گیاه در طول فصل رشد قابل توصیه به کشاورزان می باشد.
چکیده
طراحی دقیق آبیاری قطرهای نیازمند تحلیل کیفیت آب مورد استفاده میباشد که منجر بهبود ضریب یکنواختی میشود. در این پژوهش، پارامترهای آبخوان در شمال استان خوزستان ارزیابی و قابلیت کاربرد آب زیرزمینی منطقه دزفول- اندیمشک در سیستمهای آبیاری قطرهای بررسی شد. به این منظور، از ابزار میانیابی برای پهنهبندی پارامترهای شیمیایی جمعآوری ...
بیشتر
طراحی دقیق آبیاری قطرهای نیازمند تحلیل کیفیت آب مورد استفاده میباشد که منجر بهبود ضریب یکنواختی میشود. در این پژوهش، پارامترهای آبخوان در شمال استان خوزستان ارزیابی و قابلیت کاربرد آب زیرزمینی منطقه دزفول- اندیمشک در سیستمهای آبیاری قطرهای بررسی شد. به این منظور، از ابزار میانیابی برای پهنهبندی پارامترهای شیمیایی جمعآوری شده از 104 چاه عمیق استفاده شد. در ابتدا، برای انتخاب روش میانیابی مناسب مقادیر پیشبینی شده هر عنصر با مقادیر مشاهدهای با استفاده از شاخص میانگین مجموع مربعات خطا مقایسه و درونیابی و تحلیل مکانی دادهها با استفاده از نرمافزار سیستم اطلاعات جغرافیاییدر لایههای مختلف انجام شد. فاکتورهای ارزیابی شامل نسبت جذب سدیمی(SAR)، کل نمکهای محلول(TDS)، سختی کل(TH) و شاخص اشباع لانژیلر(LSI)اغلب به صورت مستقیم از دادههای تجزیه شیمیایی آّب مانند کلسیم، منیزیم، بیکربنات، پتاسیم و سدیم برآورد شد. نتایج نشان داد شاخص اشباع لانژیلر در حدود 90 درصد چاهها دارای مقادیر مثبت است. سختی کل در بسیاری از بخشهای منطقه مورد مطالعه بیش از 300 میلیگرم در لیتر (آب خیلی سخت) بود که نشان دهنده خطر بروز گرفتگی در قطرهچکانها و رسوب کربنات میباشد. همچنین، غلظت کل مواد جامد محلول در بخش جنوبی منطقه بیش از 2000 میلیگرم در لیتر بود.
آب زیرزمینی
هوشنگ قمرنیا؛ سجاد امیری؛ مهتاب نکوکیش
چکیده
قسمتی از نیاز آبی گیاهان توسط آب زیرزمینی کمعمق با کیفیت مطلوب قابل تأمین است. در این تحقیق سهم آب زیرزمینی کمعمق و شور در تبخیر تعرق گیاه رزماری در قالب طرح کاملاً تصادفی بهصورت فاکتوریل با سه تکرار در دو سال زراعی 1396 و 1397 توسط لایسیمترهائی به قطر 2/1 متر تعیین شد. تیمارهای اعمالشده شامل آب زیرزمینی با سطوح شوری 1، 2 و 4 دسی زیمنس ...
بیشتر
قسمتی از نیاز آبی گیاهان توسط آب زیرزمینی کمعمق با کیفیت مطلوب قابل تأمین است. در این تحقیق سهم آب زیرزمینی کمعمق و شور در تبخیر تعرق گیاه رزماری در قالب طرح کاملاً تصادفی بهصورت فاکتوریل با سه تکرار در دو سال زراعی 1396 و 1397 توسط لایسیمترهائی به قطر 2/1 متر تعیین شد. تیمارهای اعمالشده شامل آب زیرزمینی با سطوح شوری 1، 2 و 4 دسی زیمنس بر متر در عمق ثابت 8/0 متر بود. نتایج نشان داد که کل آب مورد نیاز گیاه رزماری معادل 597 میلیمتر بود و از کل آب مورد نیاز گیاه به ترتیب مقادیر321 میلیمتر (54%)،260 میلیمتر (44%) و201 میلیمتر (34%) از طریق آب زیرزمینی با کیفیتهای 1، 2 و 4 دسی زیمنس برمتر تأمین گردید. سهم آب زیرزمینی برابر 4/9 ، 3/9 و 3 میلیمتر در روز به ترتیب متعلق به تیمارهای آب زیرزمینی با شوری 1، 2 و 4 دسی زیمنس بر متر بود. اثرات شوری آب زیرزمینی بر عملکرد و پارامترهای گیاه رزماری در سطح 5% معنیدار بود که نشاندهنده مقاوم بودن این گیاه به شوری بود. با استفاده گیاه رزماری از آب زیرزمینی با کیفیتهای مختلف، در میزان آب سطحی برای آبیاری صرفهجوئی شده و مساحت بیشتری از اراضی قابلیت کشت آبی می یابد و همچنین تولید محصول و امکان شغل بیشتر برای کشاورزان فراهم خواهد شد.
محمد مهدی نخجوانی مقدم؛ بیژن قهرمان؛ کامران داوری؛ امین علیزاده؛ حسین دهقانی سانیج؛ علیرضا توکلی
چکیده
اینتحقیق با هدف بررسی تاثیر روشهای برتر مدیریت آبی و زراعی بر عملکرد و بهرهوری بارش برای گندم دیم درمنطقه هنام شهرستان الشترانجام گردید. ابتدا مدل واسنجی و صحت سنجی شده AquaCrop براساس شرایط اقلیمی و پایش زراعی 10 مزرعه گندم دیم منتخب منطقه در سال زراعی 93-1392 اجرا گردید و سپس سناریوهای مدیریتی به منظور افزایش عملکرد و بهرهوری بارش ...
بیشتر
اینتحقیق با هدف بررسی تاثیر روشهای برتر مدیریت آبی و زراعی بر عملکرد و بهرهوری بارش برای گندم دیم درمنطقه هنام شهرستان الشترانجام گردید. ابتدا مدل واسنجی و صحت سنجی شده AquaCrop براساس شرایط اقلیمی و پایش زراعی 10 مزرعه گندم دیم منتخب منطقه در سال زراعی 93-1392 اجرا گردید و سپس سناریوهای مدیریتی به منظور افزایش عملکرد و بهرهوری بارش گندم دیم تعریف شد. در مرحله بعد، سناریوهای برتر مدیریتی در سال زراعی 94-1393 در سه مزرعه تحقیقاتی گندم دیم منطقه اجرا گردید. در آزمایشهای مزرعهای دو سطح مدیریت زراعی (برتر و سنتی) و دو سطح آبیاری (دیم و تک آبیاری بهاره) مورد مطالعه قرار گرفت. مطابق با بهترین سناریوهای پیشنهادی مدل AquaCrop، تیمار تک آبیاری بهاره با عمق ثابت 60 میلیمتر و در سه زمان اول، میانه و انتهای دوره گلدهی گندم دیم در مزارع تحقیقاتی اعمال گردید. نتایج نشان داد که در ﺷـﺮاﻳﻂ دﻳـﻢ، مدیریت برتر زراعی بر مدیریت سنتی زراعی برتری داشت، زیرا بهرهوری بارش در مدیریت برتر نسبت به مدیریت سنتی زارع به میزان 36 درصد اﻓﺰاﻳﺶ ﻳﺎﻓﺖ. با کاربرد تک آبیاری بهاره، متوسط بهرهوری کل آب (بارش + آبیاری) در تولید گندم در سه مزرعه تحقیقاتی به 70/0 کیلوگرم بر متر مکعب افزایش یافت که نسبت به شرایط دیم به طور متوسط 74 درصد افزایش نشان داد. نتایج نشان داد که بهترین برنامه مدیریتی در منطقه هنام ترکیبی از مدیریت برتر زراعی با تک آبیاری بهاره به مقدار 60 میلیمتر در میانه دوره گلدهی (زمان لقاح گلها) گیاه است، زیرا عملکرد دانه و بهرهوری بارش را در مدیریت سنتی زارع را به ترتیب به میزان 176 و 134 درصد افزایش داد. نتایج آزمایشهای زراعی تطابق خوبی با سناریوهای پیشنهادی مدل AquaCrop داشت.
نادر سلامتی؛ حسین دهقانی سانیج؛ عبدالستار دارابی
چکیده
با توجه به محدودیت منابع آب، استفاده از روشهای آبیاری تحت فشار با هدف افزایش بهرهبرداری بهینه از منابع آب امری اجتناب ناپذیر است. این آزمایش در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بهبهان طی دو سال زراعی (1394-1392) در قالب طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی به صورت کرتهای یک بار خرد شده با سه تکرار اجرا گردید. مقدار آب مصرفی در روش آبیاری قطرهای ...
بیشتر
با توجه به محدودیت منابع آب، استفاده از روشهای آبیاری تحت فشار با هدف افزایش بهرهبرداری بهینه از منابع آب امری اجتناب ناپذیر است. این آزمایش در ایستگاه تحقیقات کشاورزی بهبهان طی دو سال زراعی (1394-1392) در قالب طرح آماری بلوکهای کامل تصادفی به صورت کرتهای یک بار خرد شده با سه تکرار اجرا گردید. مقدار آب مصرفی در روش آبیاری قطرهای زیرسطحی در سه ســطح 75، 100 و 125 درصد نیازآبی در کرتهای اصلی و دو رقم نخل خرمای خاصی و زاهدی در کرتهای فرعی قرار داشت و با هم مقایسه گردید. نتایج حاصل از اجرای آزمایش نشان داد که سطوح مختلف آبیاری اثر معنیداری بر صفات کمی و کیفی میوه از جمله عملکرد محصول خرما نداشتند. اما بین سطوح مختلف آبیاری از نظر شاخص کارایی مصرف آب اختلاف معنیداری در سطح یک درصد وجود داشت. بهطوریکه مقایسه میانگینها نشان داد تیمار 75 درصد نیاز آبی با تولید 88/0 کیلوگرم خرما به ازای هرمتر مکعب مصرف آب، بیشترین کارایی را به خود اختصاص داد. همچنین، مقایسه میانگین اثرات متقابل نشان داد که تیمار 75 درصد نیاز آبی در ارقام خاصی و زاهدی بهترتیب با تولید 86/0 و 89/0 کیلوگرم خرما به ازای هر متر مکعب مصرف آب بیشترین کارایی مصرف را داشتند. آبیاری درختان خرما بر مبنای 75 درصد نیاز آبی، با میانگین مصرف 7545 مترمکعب در هکتار موجب صرفه جویی 2515 مترمکعب آب نسبت به تیمار 100 درصد نیاز آبی شد.
احد فعالیان؛ حسین انصاری؛ محمد کافی؛ امین علیزاده؛ مهنوش مقدسی
چکیده
برای بررسی اقتصادی اثر همزمان تنش های شوری و خشکی بر رشد و عملکرد گیاه گوجهفرنگی رقم اورینتدر کشت بدون خاک گلخانه ای، آزمایشی با چهار سطح میزان آبیاری (Lycopersiconesculentum Mill. Cv. Oriental)، 5 ،3 ،1/ 0 به عنوان تیمار شاهد، 3 / 75 % و 50 % نیاز آبی) و شش سطح شوری ( 1 ،%100 ،% شامل (آبیاری به میزان 1257 و 9 دسی زیمنس بر متر) به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی و ...
بیشتر
برای بررسی اقتصادی اثر همزمان تنش های شوری و خشکی بر رشد و عملکرد گیاه گوجهفرنگی رقم اورینتدر کشت بدون خاک گلخانه ای، آزمایشی با چهار سطح میزان آبیاری (Lycopersiconesculentum Mill. Cv. Oriental)، 5 ،3 ،1/ 0 به عنوان تیمار شاهد، 3 / 75 % و 50 % نیاز آبی) و شش سطح شوری ( 1 ،%100 ،% شامل (آبیاری به میزان 1257 و 9 دسی زیمنس بر متر) به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی و با سه تکرار انجام شد. برای اولین بار مدلاقتصادی بهینه سازی کم آبیاری در مورد کشت بدون خاک گوجه فرنگی در گلخانه استخراج و استفاده شد. نتیجه حاصلاز این مدل اقتصادی نشان داد که سود خالص حاصل از آبیاری کامل گوجه فرنگی گلخانه ای در کشت بدون خاک با آب21 ، % 1، و شوری 3 دسی زیمنس برمتر به ترتیب با سود خالص حاصل از کم آبیاری به مقادیر 36 / شیرین(شاهد)، شوری 3%و 24 % برابر است، یعنی به طور متوسط حدود 25 درصد می توان کم آبیاری اعمال کرد بدون اینکه سود خالص تولیدتغییر کند. با توجه به تعدد گلخانه های دارای کشت بدون خاک گوجه فرنگی و قیمت روزافزون کودهای شیمیایی و سایرهزینه های مرتبط با تغذیه و آبیاری، کاهش حدود یک چهارم از کل هزینه های تغذیه منجر به صرفه جویی بسیار چشمگیردر مخارج کشت خواهد شد.
طراحی آب، آبیاری تحت فشار، شبکه های آبیاری زهکشی
مهران محمدی؛ جوانشیر عزیزی مبصر؛ مجید رئوف
چکیده
به منظور آگاهی از وضعیت فنی سامانههای آبیاری و تعیین مقدار دستیابی به اهداف مرحله طراحی، نیاز به ارزیابی این سامانهها میباشد. در این پژوهش، تعداد 18 سامانه آبیاری بارانی کلاسیک ثابت با آبپاش متحرک اجرا شده در نقاط مختلف دشت اردبیل، در تابستان سال 98 مورد ارزیابی قرار گرفت. برای این منظور از شاخصهای، ضریب یکنواختی کریستیانسن(CU)، ...
بیشتر
به منظور آگاهی از وضعیت فنی سامانههای آبیاری و تعیین مقدار دستیابی به اهداف مرحله طراحی، نیاز به ارزیابی این سامانهها میباشد. در این پژوهش، تعداد 18 سامانه آبیاری بارانی کلاسیک ثابت با آبپاش متحرک اجرا شده در نقاط مختلف دشت اردبیل، در تابستان سال 98 مورد ارزیابی قرار گرفت. برای این منظور از شاخصهای، ضریب یکنواختی کریستیانسن(CU)، یکنواختی توزیع(DU)، بازده پتانسیل کاربرد در ربع پایین(PELQ)، بازده واقعی کاربرد در ربع پایین (AELQ)، در دو مقیاس بلوک آزمایش و کل سامانه، استفاده شد. پس از اندازهگیریها و برداشت اطلاعات مورد نیاز،این شاخصها محاسبه شد. مقادیر متوسط شاخصها، برای بلوکها به ترتیب 46/83%، 96/74%، 93/68%و94/67% ، و برای سامانه به ترتیب32/82%،43/73%،71/65%و70/66% به دست آمد. علاوه بر آن، از شاخصهای تلفات تبخیر و بادبردگی(WDEL)، تلفات نفوذ عمقی (DP)و کفایت آبیاری(ADirr) نیز استفاده شد که مقدار شاخصها به ترتیب، 95/7%، 97/6% و 08/27% به دست آمد. نتایج بدست آمده و بررسیهای میدانی نشان دادند که مقادیر کم شاخصهای PELQ و AELQ متأثر از فاصله نامناسب آبپاشها، فشار کم اجرا نسبت به فشار طراحی، تغییرات فشار زیاد در سامانه و استفاده همزمان از تعداد زیاد آبپاش است. همچنین مدیریت نادرست در بهرهبرداری، توپوگرافیزمین و طول زیاد لولهها از عوامل تاثیرگذار در کاهش شاخصهای تعیین عملکرد واقعی سامانهها در دشت اردبیل هستند.از جمله راهکارهای پیشنهادی، بازنگری در طراحیها، در نظر گرفتن شیب زمین، تغییر در نوع آبپاشها و یا حتی تغییر روزنه آبپاشها، است.
اقتصاد، ارزش آب
مهری سعیدی نیا؛ سید حسین موسوی؛ سجاد رحیمی مقدم
چکیده
ایران در کمربند خشک کره زمین واقع است و میانگین بارش در آن یکسوم میانگین جهانی است لذا مدیریت صحیح منابع آب بهویژه در بخش کشاورزی ضرورت دارد. به این منظور، در سال 1401، تحقیقی با هدف بررسی اثر چند ماده اصلاحکننده رطوبت خاک، در منطقه خرمآباد، در مزارع تحقیقاتی دانشگاه لرستان، بهصورت فاکتوریل با طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار ...
بیشتر
ایران در کمربند خشک کره زمین واقع است و میانگین بارش در آن یکسوم میانگین جهانی است لذا مدیریت صحیح منابع آب بهویژه در بخش کشاورزی ضرورت دارد. به این منظور، در سال 1401، تحقیقی با هدف بررسی اثر چند ماده اصلاحکننده رطوبت خاک، در منطقه خرمآباد، در مزارع تحقیقاتی دانشگاه لرستان، بهصورت فاکتوریل با طرح بلوک کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد که فاکتور اول تیمار آب آبیاری در چهار سطح شامل 100%، 80%، 60% و 40% نیاز آبی گیاه و فاکتور دوم مواد اصلاحکننده رطوبت خاک شامل ورمیکمپوست به میزان شش تن در هکتار، بیوچار 1/5 تن در هکتار، سوپرجاذب 75 کیلوگرم در هکتار، مالچ گیاهی 7/5 تن در هکتار و تیمار شاهد در نظر گرفته شد. سیستم آبیاری قطرهای نواری برای آبیاری استفاده گردید. نتایج تحقیق نشان داد که بیشترین میزان عملکرد تر، عملکرد بیولوژیک و ارتفاع بوته در تیمار 100% نیاز آبی و کود ورمیکمپوست مشاهده گردید که به ترتیب برابر 71/126 و 27/46 تن در هکتار و 2/35 متر به دست آمد و بیشترین مقدار بهرهوری تر و بهرهوری بیولوژیک در سطح احتمال 5% از آن تیمار 80% نیاز آبی و کود ورمیکمپوست (شش تن در هکتار) بود که بهترتیب برابر 16/79 و 5/9 کیلوگرم در مترمکعب آب آبیاری محاسبه شد. بهطورکلی ورمیکمپوست و بیوچار نیز سبب افزایش عملکرد تر و بیولوژیک، ارتفاع و بهرهوری آب ذرت شد. مالچ در تیمارهای 100% و 80% نیاز آبی، عملکرد بهتری داشت (افزایش 12/7% و 14/5% در عملکرد تر نسبت به تیمار شاهد) ولی با افزایش تنش آبی به 60% و 40% نیاز آبی، عملکرد تیمارهای حاوی مالچ خوب نبود (کاهش 3/5% و1% در عملکرد تر نسبت به تیمار شاهد). سوپرجاذب نیز در تیمارهای 100%، 80% و 60% نیاز آبی موجب کاهش عملکرد تر ذرت شد (بهترتیب کاهش 9/3%، 7/2% و 3% در عملکرد تر نسبت به تیمار شاهد)، اما در تیمار 40% نیاز آبی، نتیجه بهتری را رقم زد (افزایش 7/6% در عملکرد تر نسبت به تیمار شاهد). از این رو، در منطقه خرمآباد کاربرد شش تن در هکتار ورمیکمپوست و 80% نیاز آبی بهصورت آبیاری قطرهای تیپ(TAPE) برای بالاتر بردن تولید ذرت علوفهای، همزمان با صرفهجویی 20% مصرف آب توصیه میگردد.
رضا سعیدی؛ هادی رمضانی اعتدالی؛ عباس ستوده نیا؛ عباس کاویانی؛ بیژن نظری
چکیده
در این پژوهش، عملکرد و تبخیر- تعرق ذرت علوفهای با رقم سینگل کراس 704، تحت تنشهای شوری و محدودیت نیتروژن، مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش، بهصورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی انجام شد. تیمارهای آب شور با هدایتالکتریکی؛ 5/0، 1/2، 5/3 و 7/5 دسیزیمنس برمتر، با انحلال نمک صنعتی در آب شیرین تهیه شد. تیمارهای محدودیت نیتروژن ...
بیشتر
در این پژوهش، عملکرد و تبخیر- تعرق ذرت علوفهای با رقم سینگل کراس 704، تحت تنشهای شوری و محدودیت نیتروژن، مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش، بهصورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی انجام شد. تیمارهای آب شور با هدایتالکتریکی؛ 5/0، 1/2، 5/3 و 7/5 دسیزیمنس برمتر، با انحلال نمک صنعتی در آب شیرین تهیه شد. تیمارهای محدودیت نیتروژن در چهار سطح؛ 100، 75، 50 و 25 درصد نیاز کود نیتروژن، بر اساس آزمون کودی بود. تیمارها، در سه تکرار و در کرتهایی بهمساحت 9 مترمربع بهاجرا درآمد. در تیمارهای مختلف تبخیر-تعرق ذرت، بین 220 تا 349 میلیمتر و عملکرد ماده خشک، بین 4/9 تا 2/15 تن بر هکتار اندازهگیری شد. شیب تابع عملکرد نسبت به تبخیر-تعرق ذرت، با افزایش شوری در سطوح ، ، و ، بهترتیب؛ 2/0، 207/0، 218/0 و 231/0 و با کاهش نیتروژن در سطوح ، ، و بهترتیب؛ 175/0، 182/0، 194/0 و 221/0 برآورد شد. نتایج نشان داد که با افزایش تنشها، عملکرد ذرت بیشتر از تبخیر-تعرق، کاهش یافت. ضریب عملکرد با رابطه دورنبوس-کسام محاسبه شد. مقادیر با کاهش نیتروژن در سطوح ، ، و بهترتیب؛ 01/1، 048/1، 119/1 و 272/1 و با افزایش شوری در سطوح ، ، و ، بهترتیب؛ 15/1، 19/1، 258/1 و 328/1 برآورد شد. بهطور متوسط، عدد 27/1 بهعنوان ضریب محاسبهشد. در بیشترین تنش ، کارایی مصرف آب و نیتروژن بهترتیب؛ 38% و 5/34% نسبت به تیمار شاهد کاهش یافت. روابط بهدست آمده در پژوهش نشان داد که نیاز آبی و عملکرد ذرت تحت تنشهای مذکور، کمتر از پتانسیل منطقه میباشد. در این شرایط، جبران کمبود نیتروژن خاک و کاهش مصرف آب، موجب افزایش عملکرد محصول و استفاده بهینه از منابع آبی میگردد.